Ikasteko eta irakasteko modua aldatuz doa azken urteetan, batez ere azken teknologiei esker. Alde horretatik, esan behar da euskal hezkuntza-komunitatea ikaskuntzarako eredu iraultzaileak sartzen hasi dela bere eskola-curriculumean, ikasleek zientzien arloan dituzten gaitasunak hobetzeko.
Hala, eta ildo beretik jarraituz, ikastegietan txertatutako Science Bits curriculum programa hamar urtetan zehar Londreseko International Science Teaching Foundation (ISTF) fundazioak garatutako hezkuntza proiektu aitzindaria da, eta 5E-en ereduaren ebidentzia zientifikoa oinarri izanik diseinatua izan da. “Prozesuaren hasieran, ikasleen interesa pizten da eta motibatu egiten dira, protagonista bihurtzeko eta ulermena hobetzeko. Azken urteotan, Science Bits-ek nazioarteko 20 sari baino gehiago eskuratu ditu hezkuntza munduarekin lotutako hainbat erakunderen eskutik, eta bere eraginkortasuna zientifikoki baliozkotu duen mota honetako proiektu bakarra da”, azaldu zuten bertako kideek. Atzo, ikaskuntza-eredu horren berri eman zuten antolatzaileek, eta azaldu zuten gero eta ikastetxe gehiago egokitzen direla modu eta programa berri horietara. Izan ere, azken urteetan, Science Bit-ek nazioarteko 20 sari baino gehiago jaso ditu hezkuntzaren arloko hainbat erakunderen eskutik. Horrez gain, adierazi zuten “beren ezaugarrietako proiektu bakarra dela, eta haren eraginkortasuna zientifikoki baliozkotu dela”: “Azken urteotan, Science Bits-ek nazioarteko 20 sari baino gehiago eskuratu ditu hezkuntza munduarekin lotutako hainbat erakunderen eskutik, eta bere eraginkortasuna zientifikoki baliozkotu duen mota honetako proiektu bakarra da”, azpimarratu zuten. Ildo beretik jarraituz, iaz, esaterako, Bartzelonako Unibertsitateko eta Universitat Rovira i Virgiliko ikertzaile talde baten bermea jaso zuen programak. Ikerketa, International Journal of Science Education aldizkari zientifikoan argitaratu zen, eta proiektuak zientzien irakaskuntzan dituen ondorioak aztertzen dituen bost urteko lana da. Bere ondorioen arabera, Science Bits sistema hartu zuten ikastegietako ikasleek nabarmen hobetu zituzten beraien kontzeptu-ikaskuntzak, metodoa sartu ez zuten eskoletan baino askoz ere gehiago, nabarmendu zutenez. “International Journal of STEM Education aldizkariak ere, STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) eremuko nazioarteko erreferentziazko plataformetako batek, ereduaren eraginkortasuna azaldu du berriki”, gaineratu zuten. “Horrela, euskal ikastegiek aurrea hartu diote etorkizuneko Euskal Hezkuntza Legeari. Lege proiektuaren arabera, lege horrek ikasleen gaitasun kognitiboak hobetzen ditu, eta, gainera, beharrezkoa ikusten du metodologietan eta irakatsi beharreko gaietan aldaketak sartzea”. “Horregatik, euskal ikastegiek haien ikasleengan zientziaren ulermena bultzatzeko modua ikusi dute Science Bits metodologian. Zehazki, hezkuntza programa bost fasetan oinarritzen da, 5 E deiturikoak: engage, explore, explain, elaborate, evaluate (erakarri, esploratu, azaldu, landu eta ebaluatu). Horrela, ikasleek praktikaren eta esperimentazioaren bitartez ikasten dute ulermenera heltzeko. Eredua esperientzian eta esplorazioan oinarritzen da, memorizazio hutsa alde batera utziz”, erantsi zuten. “Hezkuntza programa diseinatua dago pertsonek nola ikasten duten eta denboran ikaskuntza iraunkorragoa nola lortzen duten oinarri izanik, ikasleak beste arlo batzuetara ezagutzak eraman ahal izateko”, azaldu zuen Enara Larralde Euskadiko Science Bitseko aholkulariak.
Alde horretatik, euskararen erabilerak eta haren ikaskuntzak ere garrantzia hartzen dute ikasketa zientifikoaren eredu horretan. Horregatik, euskal ikastetxeek euskarazko zientziak ikasteko materiala, unitate didaktikoak eta baliabideak izango dituzte. Horri esker, irakaskuntza ikastetxeetako eta ikastoletako irakas-hizkuntzan sar daiteke. Gaur egun, Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailako Natur Zientziak irakasgaian eta Bigarren Hezkuntzako Fisika, Kimika, Geologia eta Biologia irakasgaian aplikatzen da proiektua. Hasieran, Science Bitsekin, irakasleek (Engage/Erakarri) faseari ekiten diote. Neska-mutilen aurretiazko ezagutzetatik abiatzen da, horrela, egoeraren balio praktikoa eta instrumentala ikusten hasten dira eta, aldi berean, haien jakin-mina sustatzen da. Behin esperientzia egiaztatuta aurkeztutako materialarekin, esplorazio (Explore) fasera igarotzen dira, non ikasleek ikertzen, esperimentatzen eta informazioa euren kabuz ezagutzen hasten diren. Gero, azalpen fasean (Explain), irakasleek informazioa egiaztatu dezakete ikasleekin eta ideiak eta kontzeptuak modu teorikoagoan planteatu. Ondoren, laugarren fasean (Elaborate), ikasleek arazo errealetarako konponbideak bila ditzakete landutako edukiekin; horrela, zientzia hainbat testuingurutan ikusten hasten dira, eta hainbat modutan aplikatzen ulertzen dute. Azkenik, ebaluazio unean (Evaluate), proiektua aplikazio praktikoan ardazten da hainbat testuinguru errealetan ikasleek ikasitakoa finkatzeko. “Konkretuki, haien curriculumean proiektu berritzaile hau sartu duten ikastegiak honako hauek dira: American School of Bilbao, Begoñazpi Ikastola, Jesús María Ikastetxea, Nuestra Señora del Carmen Indautxu, San Fidel Ikastola, Colegio Ayalde Ikastetxea, Colegio Munabe, San José Carmelitas, besteak beste”.
Science Bit-ek nazioarteko 20 sari baino gehiago jaso ditu hezkuntzaren arloko hainbat erakunderen eskutik.
Proiektuaren gainean, bertako kideek azaldu zutenez, “beren ezaugarrietako proiektu bakarra da, eta haren eraginkortasuna zientifikoki baliozkotu da”.
Euskararen erabilerak eta haren ikaskuntzak ere garrantzia hartzen dute ikasketa zientifikoaren eredu horretan, horregatik materiala ere euskaraz ere eskaintzen da.
