Emakume ederra zen bere 82 urterekin, ile zuria, ihintzetan bustitako begiak, kalera dotore ager-tzeko eginahala sumatzen zen haren janzkeran. Apain zegoen eta hiztun, bakarrik bizi direnen ezaugarri. Terraza batean nengoen, eta bera ondoko mahaian eseri orduko utzi nuen egunkaria. Lotsati samar hasi zitzaidan hizketan, kontu arruntak esanez; nik adeitsu erantzuten nion. Belaunaldien arteko hizketaldiak asko gustatzen zaizkit, mundu ezberdin batera jauzi egiteko aukera ematen dutelako. Baina ez nekien ondo zein hurbil zegoen amona hura nire letren mundutik, nire literatur kezka nagusietatik.
Laster atera zuen gaia, zaharrengan zentrala dena: bakardadea. Eta pausaldirik egin gabe bere senarraren gaixotasunaren kronika egiten hasi zitzaidan. Eman zizkidan datuen arabera atera nuen gizonaren berri. Arratsalde batean gaizki sentitu zen. Nahi ez zuen arren, ospitalera eraman zuten etxekoek, eta medikuek aurpegi onik ez. Hor jarri zitzaiola emakumeari susmo bat barruan, nahigabe bat. Baina analitika gehiago egin behar zizkiotela. Handik hiru egunera medikuak bere bulegora bildu zituen etxekoak, senar eta aita eurekin, esaldi latza entzun zezaten: gizonak zazpi asteko bizitza zeukan.
Berehala itaundu nion ezinbestekoa: Eta? Asmatu al zuen? Baina emakumeak erantzunik ez. “Itxoin, orain esango dizut”. Eta orduan hasi zitzaidan heriotzatik ihes egiteko erlojuaren kontrako karrera hura konta-tzen. Bazegoela terapia bat, orain ari zirena garatzen, ez zela mingarria, baina gizonaren baimena behar zutela. Gau hartan seme-alabak bildu eta horretaz hitz egin zutela luze. Gipuzkoan bazeuden beste bi kasu onik atera zirenak. Gizonak ez ziola heriotzari beldurrik? baina tira, proba egingo zuela.
Ondoren ingresoa, lagunen elkartasuna, terapiaren nondik norakoak, post-operatorioa, eta, kasu hauetan ohi denez, intimitateko hainbat zer-tzelada desatsegin. Gau txar batzuen kronika ere egin zidan; terrorezko filmen inbidiarik ez zuen haren hitz jarioak. Baina nik erantzuna nahi nuen jakin. Besterik ez nuen buruan. Emakumearen kontaketa bizkortzen saiatu nintzen arren, hark tinko eusten zion errelatoari: Harrapatua nindukan, eta berak bazekien; garbi sumatu nion begietako distiran. Esango nuke bere ahalmenarekin disfrutatzen ari zela. Zenbat aldiz kontatu ote zuen istorio hau! Denbora izan zuen bere kontakizuna borobiltzeko, pulitzeko, suspensearen hariak hobeto tenkatzeko! Huraxe zuen bakardadetik salbatzen zuen pilula! Erantzuna berak nahi zuenean soilik emango zidala ohartu orduko, etsi egin nuen. Eguna libre nuen, eta denbora da zaharraren-tzat oparirik estimatuena.
Iritsi zitzaidan, azkenik, saria: 40 minutu pasa ziren nire galderaren erantzuna eman zuenerako. Lortua nuen errebelazioaren plazera. Arratsaldean, etxean David Lodge-ren El arte de la ficción irakurtzen ari nintzela ulertu nuen dena. Suspenseaz honakoa dio: “Nobela batek, irakurlearen interesa mantentzeko, aski du hau: galderak egin, eta eran-tzuna atzeratu, urrundu”. Galdera kausala izan liteke: “Nork egin du?”. Edo tenporala: “Zer gertatuko da orain?”. Bi galdera horien artean endredatzen den irakurleak ezin izango dio irakurtzeari utzi erantzunak aurkitu arte.
Emakumeak gehiago zekien literaturaz, praktikatuagatik, nik irakurriagatik baino. A! Erantzuna jakin nahi duzuela? Ez zaituztet 40 minutu edukiko. Medikuak asmatu egin zuen: justu zazpi astera hil zen bere senarra.
