Etxeetan, lapurreta gutxiago

Zenbakietan, Ertzaintzak hiru euskal lurraldeetan horrelako delituen beherakada orokorra islatzen duten datuak erabiltzen ditu. Lurraldeka, Araban, 2019an, 329 familiak salatu zuten etxean lapurreta izan zutela. Datu hori 166 lapurretaraino jaitsi zen iaz, murriztapenek eta pandemiak eragindako konfinamenduak markatutako urte batean. Bizkaian ere salaketak nabarmen jaitsi ziren. 2019an Bizkaiko etxebizitzetan egindako 2.208 lapurretetatik 1.343 izan ziren, hau da, % 39 gutxiago inguru. Gipuzkoan, antzeko datuak: 851 lapurreta 2019an, eta 711 urtebete geroago. Guztira, Euskal Autonomia Erkidegoan, 2019an, 3.388 salaketa erregistratu ziren horrelako delituengatik, eta 2.200 salaketa 2020.urtean. Seguru asko, lapurreten beherakada horren atzean dago martxoan, apirilean eta maiatzean agindutako konfinamendua. Izan ere, aurten lapurreta horiek pixkanaka igotzen hasi dira, nahiz eta oraindik goiz den Ertzaintzaren hasierako balorazioetarako. Hala, aurten, urtarriletik maiatzera bitartean, Araban 86 pertsonak salatu dute lapurreta beren etxeetan, 547 Bizkaian eta 268 Gipuzkoan. Udan, ordea, etxe asko hutsik geratzen dira oporraldian, eta etxeko lapurretak ugaritzea errazten du. Hori dela eta, Ertzaintzak prebentzio-kanpaina berri bati ekin dio, uda honetan herritarrek horrelako delituak murrizten lagun dezaten. "2020an mugikortasuna ia erabat mugatuta egon ondoren, 2021eko uda, oporrak eta ia batere murrizketarik gabe mugitzeko aukera iritsi dira. Udako hilabeteetan ohikoa izaten da egun batzuetan edo baita aste batzuetan ere etxea hutsik uztea, eta Segurtasun Sailak, beraz, gomendio batzuk eman nahi dizkie herritarrei oporrak hasi aurretik", adierazi dute Ertzaintzako kideek. Gomendioen artean, lehenik eta behin, garrantzitsua da herritar guztiek laguntzea eta, edozein susmoren aurrean, poliziari jakinaraztea. Adibidez, Segurtasun Sailak azaltzen duenaren arabera, bizilagunen komunitate inguruan pertsona susmagarriak ikusiz gero, komeni da Ertzaintzara deitzea SOS-Deiak 112 telefonoaren bidez eta pertsona susmagarriak komunitatetik ez ibiltzea.

Ildo horretan, gogoratu behar da etxebizitza hutsetan lapurtzeko metodo ohikoenetako bat dela plastikozko markatzaileak, itsasgarri-hari bat edo etxebizitzetara sartzeko ateetan jarritako beste seinale eta zantzu batzuk erabiltzea. Horregatik, garrantzitsua da ezezagunak komunitateetayik ibiltzen ez uztea, baina lortzen badute, garrantzitsua da ateetako markatzaileetan adi egotea ere. Komunitateko edozein atetan markagailu bat aurkitu bezain laster, "Ertzaintzari edo Udaltzaingoari abisua eman behar zaio, ezer ukitu gabe", ohartarazi dute. Horrelako ekintzak antolatutako lapur taldeek erabiltzen dituzte, zein etxe dauden hutsik jakiteko eta zein unetan detektatzeko.

Bestalde, garrantzitsua da etxeko atea beti giltzaz ixtea, baita jabeak barruan daudenean eta, batez ere, gauez. "Etxeko sarrerako atea giltzaz itxi dela ziurtatu behar da beti, baita barruan gaudenean ere, eta, batez ere, gauez. Ateko giltzari beti eman bira, baita etxetik kanpora minutu gutxi batzuetan egon behar baduzu ere", esan eta gaineratu dute: "Atea kolpez itxita bakarrik badago, mekanismoari kalterik egin gabe ireki baitezakete sarraila. Ahalegindu beti etxean norbait dagoela aditzera ematen". Ildo beretik, norberaren etxeko eta komunitateko segurtasun-sistemak mantendu eta zaindu behar dira, eta portaleko atea beti itxita izan. Lapurretak egiten diren etxeei dagokienez, Ertzaintzak gogorarazi du segurtasun-sistemak (adibidez, bumping edo taladro kontrako sarrailak edo ateak haustea eragozteko segurtasun-ezkutuak) jartzeak lana zaildu egiten diela lapurrei. Izan ere, gaur egun, badira irudiak hartzen dituzten behatxuloak eta bideo-grabazio sistema duten atezain automatikoak ere.

Gainera, garrantzitsua da atezain automatikoari beti erantzutea, lapurreta egin aurreko urratsa izan baitaiteke: "Lapur askok pertsonak daudela egiaztatzen dute behin eta berriz deiak eginez, eta konplizeek atetik entzuten dute etxebizitzan mugimendurik dagoen", diote. Hala ere, lapurreta saihesten ezin bada, garrantzitsua da ezer ez ukitzea eta berehala Ertzaintzari edo Udaltzaingoari deitzea. "Etxe barruan lapurrekin topo egiten baduzu, ez aurre egin eta, ahal izanez gero, susmagarriei argazkiak atera, geroko identifikazioa erraztu ahal izateko. Gero berehala deitu Ertzaintzara 112 zenbakiaren bidez".

Txaletetan bizi direnek beste era bateko neurriak ere har ditzakete. Besteak beste, burdin-hesiak jarri kanpotik erraz iristeko moduko leihoetan eta irudiak hartuko dituzten autobabeseko gailu elektronikoak instalatu.

Eskaera. Ertzaintzak herritarrei eskatzen die 112ra deitzeko etxeetan edo etxebizitzetan bizilagunen mugimenduak kontrolatzen aritu daitezkeen ibilgailu edo pertsona susmagarriak ikusiz gero. Gainera, rarrantzizkoa izango litzateke, ahal den neurrian, herritarrek poliziari pertsona horien ezaugarri fisikoen berri ematea eta, ibilgailuren batean badabiltza, ibilgailuaren matrikula, marka eta modeloa gogoan hartzea eta lehenbailehen jakinaraztea 112ra deituta.

Kontaktua. Bestalde, herritarrek Ertzaintzaren APPa ere erabil dezakete informazioa bidaltzeko, telefono-dei, SMS, posta elektroniko edo whatsapp bidez polizia-erakundearekin harremanetan jartzeko aukera ematen baitu. Gomendioen artean, garrantzitsua da herritarrek susmoren bat izanez gero beti deitzea, "hobe baita gezurrezko alarma bat egiaztatzea gure etxean lapurreta egin dutela ziurtatu behar izatea baino", adierazi dute Eusko Jaurlaritzatik. Hala ere, lapurreta egitea ezin bada saihestu eta lapurrak etxean sartzea lortzen badute, "ez ukitu ezer, ez jarri gauzak bere lekuan, eta berehala deitu Ertzaintzara", ondorioztatu dute bertako kideek beraien gomendioen artean.