Nazismoaren aurka borrokatu ziren heroi bihurtu ziren baina, horietako asko, heroi ezezagunak izan ziren beti. Hala ere, herritarrak gero eta gertuago daude nazien kontzentrazio kanpalekura deportatutako arabarren datuak, izen eta abizen argitaragabeak jakitetik. Izan ere, Aintzinako euskal geneologia eta tokiko historiaren elkarteak, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako deportatuei eskainitako bere aldizkariaren azken alea argitaratu du. Ana García Santamaria historialaria da haren ikerketaren egilea, eta urteak daramatza alor horretan ikasten eta ikertzen.
"Aurkezten dudan errolda eguneratua osatu gabeko lan gisa definituko nuke, baina bai, beharrezkoa. Oraindik egiteko dagoen lan eskerga nekeza da, nahiz eta inoiz ez dugun jakingo erbesteratuak izan ziren guztien kopuru zehatza. Azterketek, artikulu honen ondoren agertuko direnek, hala erakutsiko dute. Duela lau urte esan nuen icebergaren punta bakarrik ikusten genuela, eta ez nintzen oker, agerian utzitako deportatuen datu berrien arabera". Sarrera horrekin, Ana Garcia Santamariak deportatuen errolda eguneratzeko eta Aintzinako argitaletxetik bertatik duela lau urte aldarrikatzen zen "egiari" hurbiltzeko egindako lan nekeza azaltzen du. Gainera, Arabako deportatuen izenak jakinarazi aurretik, Ana Garcíak argitu du deportatu batzuk jada ez direla zerrendan agertzen: "Duela lau urte egindako nazien kontzentrazio-esparruetara deportatuen errolda garbitzeko kontsultatutako dokumentu-iturri desberdinak zeharkatzean, irizpide bati jarraitu diot: deportatuen izaerari, eta, beraz, batzuk ez dira zerrendan agertzen. Hala eta guztiz ere, artikulu honetara arte inoiz ezagutu gabeko deportatu batzuk aurkitu ditut, baita dagoeneko ezagunak diren beste datu batzuk ere, kolpisten aurrean legitimoki eratutako errepublika defendatzeko borrokatu ziren eta, geroago, erbestean nazismoaren aurka borrokatuko ziren pertsona horiei buruz argitasun pixka bat eman zezaketenak".
Juan Pascual Guerra
Hilerriko datu ezezaguna
1944ko abenduan hil zen
Ikerketa horretan zehar, Arabako deportatua lurperatu zuten hilerriaren kokapen-planoa aurkitu da. Datu hori ezezaguna izan da orain arte. Oiongo (Araba) Barriobusto kontzejuan jaio zen, baina ez zen Bermejo eta Txekiako Memoriala liburuan agertzen.
Ramón Cosme Vaquero
Bi herritan jaiotako gisa agertu da
1941eko urrian hil zuten
Bi herri ezberdinetan jaioa bezala agertzen da. Hainbat alditan deportatu zuten hainbat leku ezberdinetara. 1941eko apirilaren 26an erbesteratu zuten azkenekoz Berlinetik Mauthausenera, eta 1941eko ekainaren 30ean eraman zuten handik Gusengo zelaira.
Segundo viana Arroniz
Ile-apaintzailea
1942ko uztailean hil zen
Frantziako Estatura erbesteratu zen, Francoren tropen eskuetan Bartzelonak porrot egin ondoren. Konboi batean erbesteratua izan zen beste 468 "rotspanienekin" Mauthausenera 1941eko abenduaren 19an, eta handik Gusengo zelaira eraman zuten.
José López Angulo
Gerrako presoa
Gaseztatuta hil zen
Gerra preso hartu eta Langresko Fronstalagera eraman zuten, eta handik Sandbostelen Stalagera. Bidaia ez zen hor bukatu. Hortik, Mauthausenera deportatu zuten beste 254 errepublikanorekin batera eta 1941ko apirilaren 8an Gusen-i. Gaseztatuta hil zen Hartheim-en.
Manuel Ruiz Amestoy
Ideologia anarkista
1941eko azaroan hil zen
1936ko abuztuan izena eman zuen erreketean, kolpista bandoan, 1937ko urtarrilaren 29an desertatuko zen arren, Armada Errepublikanoaren lerroetara pasatuz, 1941eko urriaren 20an Gusenera deportatu zuten. Hil egin zuten, hilabete geroago.
Félix ponti pérez
Gasteizen jaioa
1945an askatu zuten
Gasteizen jaio zen, 1899ko irailaren 6an. Bankuko langilea, Bilboko Bankuan lan egiten zuen, non 1920an hasi zen, sartzeko oposizioak onartu ondoren. Gerra aurretik Acción Republicana alderdian afiliatuta zegoen. Hainbat deportazioren ondoren, 1945an askatu zuten.
AMBROSIO SAN VICENTE ARRIETA
EAJko Buru Batzarreko kidea
Libre utzi zuten
Gasteizen jaio zen, EAJren Araba Buru Batzarreko kide izan zen eta 1937an Saint Jean de Luzen aterpetu zen. Leku batetik bestera deportatu zuten behin baino gehiagotan. Askatu zutenean, hain zegoen osasun egoera negargarrian, non hasiera batean hiltzat eman zuten.
Felix Vicente Arechabaleta
Gasteizen jaioa
1945ean aske utzi zuten
Frantziako erresistentziako kide aktiboa, Frantziako Barne Indarretako kidea zen. Atxilotu eta leku ezberdinetara deportatu zuten. Toki horien artean, Buchenwaldeko kontzentrazio-esparrura deportatua izan zen, non askatua izango zen, 1945eko apirilen 11n.
Xehetasunez
Azken alea. Aintzinako euskal geneologia eta tokiko historiaren elkarteak, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako deportatuei eskainitako bere aldizkariaren azken alea argitaratu du. Ana Garcia Santamaria historialaria da haren egilea, eta urteak daramatza alor horretan ikasten eta ikertzen.
Esaldiak
Ana García Santamaria"Aurkeztutako errolda eguneratua, beharrezkoa"
"Aurkezten dudan errolda eguneratua osatu gabeko lan gisa definituko nuke, baina bai, beharrezkoa. Oraindik egiteko dagoen lan eskerga nekeza da, nahiz eta inoiz ez dugun jakingo erbesteratuak izan ziren guztien kopuru zehatza. Azterketek, artikulu honen ondoren agertuko direnek, hala erakutsiko dute. Duela lau urte esan nuen icebergaren punta bakarrik ikusten genuela, eta ez nintzen oker, agerian utzitako deportatuen datuen arabera".
"inoiz ezagutu gabeko deportatu batzuk"
"Artikulu honetara arte inoiz ezagutu gabeko deportatu batzuk aurkitu ditut, baita dagoeneko ezagunak diren beste datu batzuk ere".
