ragarritako heriotza zen. Hiru urte baino gehiago dira Babesgabetuen Ama Andre Mariaren parrokiako jantoki sozialak 200.000 eurotik gorako defizita zuela, behartsuenei jaten ematen jarraitu ahal izateko. Duela pare bat urtetik hona, Udalarekin egiten zuten akordioak aditzera ematen zuen erakunde horrek hartuko zuela behar handiena zuten pertsonen elikaduraren ardura, Elizarekin zuen hitzarmena bertan behera utziz. Eta, azkenean, gertatu egin da. Joan den ostiralean, Babesgabetuen jantoki sozialak ateak itxi zituen, 52 urtez behartsuenen zerbitzura egon ostean. Erabaki horren bidez, Udalak jantoki sozial berri bat ireki nahi du, behartsuenei laguntzeko, Arkupeetan dagoenaz gain. Horrela, laguntza gehien behar dutenei zuzenean lagunduko die erakundeak, baita elikadurarekin ere.
"Oso erabaki eta une gazi-gozoa da guretzat. Alde batetik, urte hauetan egindako lanaren poza geratzen zaigu, egin dugun lan onarekin geratzen gara, behar handiena zutenei lagundu diegulako. Bestalde, tristura ere geratzen da, jantokia ixteagatik, etortzen ziren pertsona guztiengatik eta orain lanik gabe geratu diren lau langileengatik", azaldu du Santos Gil jantokiko kideak DIARIO DE NOTICIAS DE ALAVA egunkarian. Izan ere, jantoki soziala duela 52 urte jaio zen. Hala, 1969an, orduko parrokoak jantokia irekitzea erabaki zuen, Espainiako hainbat tokitatik lan bila iristen ziren pertsonei jaten emateko. Orduan, behar zuten pertsonen bi profil zeuden: Gasteizera lanera iritsi eta hasierako fasean zegoen gizona, bakarrik, gainerako familia Gasteizera ekarri gabe; eta ikaslea, hura ere gizona, dirurik gabe eta jateko aukerarik gabe iristen zena. "Espainiako hainbat lekutatik Gasteizera iristen ziren etorkinei jaten emateko asmoz ireki zen jantokia. Gizon asko etortzen ziren, eta lanpostua finkatu arte ezin zuten familia Gasteizera ekarri. Bakarrik bizi ziren eta alokairuko etxebizitzetan edo sukalde eskubidea zuten gela alokatuetan bizi ziren. Baina ez zuten jateko adina baliabide ekonomikorik", azaldu eta gaineratu du Santos Gilek: "Ikasle asko ere etortzen ziren, gizonak ere bai, eskola profesionaletara, eta ikasleen talde txiki bat zegoen jateko ezer ez zuena". Horrela, jateko laguntza behar zuten gizonen profil horrekin, Babesgabetuen parrokiako parrokoak jantokiaren ateak irekitzea eta zerbitzu hori eskaintzea erabaki zuen. Hasieran, gizon horientzako laguntza puntuala izateko ideiarekin zabaldu zen. Hala ere, urteek aurrera egin ahala, laguntzen jarraitzeko beharrak ez zuen etenik izan, pertsona batzuek laguntza hori behar baitzuten janari bero bat ahora eramateko. Horrela, beste pertsona-profil bat sortu zen. Etorkinena, baina hainbat herritakoa, ez Espainiatik etorritakoak. Alde horretatik, bi pertsona mota nabarmentzen dira: kalean bizi direnak eta eskean ibiltzen direnak, eta etxea izan arren bizitzeko baliabide ekonomiko nahikorik ez dutenak. Bere urterik onenetan, jantokiak egunean mila otordu ere eskaini zituen, bereziki 2014an jo zuen krisi ekonomikoan. Bazkariez gain, afariak ere eskaintzen zituzten, eta, beraz, jantokiak egunean ordu askotan lan egiten zuen ehunka lagunen bazkaria eta afaria prestatu ahal izateko.
Hala ere, lan-erritmo hori nabarmen jaitsi zen duela urte batzutatik hona. Izan ere, jangela honek bizirik irauten zuen, elizari modu anonimoan laguntzen zioten boluntarioen eta Mercadona bezalako erakundeen laguntzei esker. Baina, funtsean, Elizak eta jantoki sozial horrek diru-laguntza handia jasotzen zuten Udalaren aldetik, urtero onartzen zuten hitzarmen batekin, non behar handiena zutenentzat egunero egin beharko zituzten menu kopuruak adosten ziren. Duela urte batzuetatik hona, Udalak eskatzen zuen menu kopurua jaisten hasi zen, bereziki erakunde honek bere lehen jantoki soziala ireki zuenetik, Arkupeetan. Iaz sinatutako hitzarmena 50 bazkari eta 50 afarikoa zen, "baina ez genuen hainbeste eman behar". Hain zuzen, egunero 30 otordu inguru egiten zituzten, kopuru "txiki" eta "jasanezin" bat jantokirako, zeren eta, zenbat eta mahaikide gutxiago izan, orduan eta gastu ekonomiko handiagoa eragiten baitu Babesgabetuen sukaldaritzak.
Aurten, Gasteizko Udalak gizarte-laguntzaren eskumena zuzenean hartzea erabaki du, bitartekorik gabe eta diru-laguntza hori ordaindu gabe; beraz, orain arte Elizak egiten zuen funtzioa ez da jada beharrezkoa eta, ondorioz, jantokia itxi egin behar izan da. "Arkupeen jantokia ireki zuten egunean jakin genuen hau zela gure amaieraren hasiera. Udalak eskumen hori bere gain hartzen badu, orduan gure lana ez da beharrezkoa", zehaztu du Santos Gilek. Erabaki horrek, pena eragin arren, poza ere eragiten dio, eta logikoa iruditzen zaio. Izan ere, esaten duenez, jantoki horrek aukera eman liezaieke mahaikideei denbora gehiago elkarrekin pasatzeko eta ordu gehiago bertan igarotzeko, ordenagailuekin edo baita mahai-jokoekin ere.
"Udalak bere bigarren jantoki soziala irekiko du, eta ez da otorduak ematera mugatuko; joaten diren pertsonak lehenago joan ahal izango dira jarduerak egitera, ordenagailuak jarriko baitituzte gestioak egin ahal izateko, eta, are gehiago, pentsatzen dut mahai-jokoak egongo direla bazkaltzera bakarrik ez joateko. Azkenean hori horrela bada, oso ideia ona iruditzen zait, eta Gasteizen sentiarazten zen beharra da", adierazi du Santos Gilek. Joan den ostiraletik, jantoki sozialeko suteak ez dira berriro piztu. Izan ere, joan den ostiralean ere, Gasteizko gotzainak meza ospatu zuen parrokian, jantokia jardunean egon den 52 urteei eskerrak emateko, eta baita Kristo Erregearen Esklaba Erlijiosoen omenez ere. Azken horiek 48 urte inguru eman dituzte lanean ekimen horren aurrean,orain Gasteizetik alde egin dute Espainiako lurraldeko beste leku batzuetan antzeko lanak egitera. Horrela, azkenean eta urteen poderioz, itzali egin dira Babesgabetuen jantokiko sutegiak.
"Oso erabaki eta une gazi-gozoa da guretzat. Alde batetik, urte hauetan egindako lanaren poza geratzen zaigu, behar handiena zutenei lagundu diegulako. Bestalde, tristura geratzen da, jantokia, azkenean, ixteagatik".
