Nagore Antepara eta Iker Larrimbe Ekhitarrak saskibaloi talde inklusiboko arduradunak dira eta adierazi dutenez, talde hau osatzen duten autismodun pertsonekin taldea eta familia egiten jarraitzen dute, eta beste talde batzuen aurka lehiatzeko asmoa dute. Ilusioz eta mimoz hitz egiten dute taldeaz. Ekhitarrak Kirol Kluba 2012ko ekainean sortu zen 20 bazkide eta bi saskibaloi talderekin. Gaur egun, 140 bazkidek baino gehiagok jokatu ohi dute klubak dituen zazpi taldeetan. Ohiko kirol-jarduerez gain, Ekhitarrak elkartetik harreman pertsonala sustatzen duten hainbat motatako jarduerak egiten saiatzen dira. Autistek osatutako taldea dute, eta pixkanaka lehiaketa ezberdinekin hasteko asmoa dute.

Autismoa ikusarazten dute kirolaren bidez. Zergatik da hain garrantzitsua?

-(Nagore Antepara) Kirola garrantzitsua da edozein pertsonarentzat, TEA (Espektro Autistaren Nahasmendua) izan edo ez, taldean ez dira parte-hartzaile guztiak TEA, pertsona zoragarriren bat dago beste zailtasun edo dibertsitate funtzional batzuk dituena, eta horregatik da talde inklusiboa. Baina uste dugu funtsezkoa dela mundu guztiak aukera berdinak izatea, hau da, autismoa duten pertsona askori saskibaloia gustatzen zaie eta talde bateko kide izatea, besteak beste. Gure ustez, garrantzitsua da kirola egitea, gabezia edo ahulezia batzuk dituzten alderdi asko lantzeko. Halaber, garrantzitsua da ariketa fisikoarekin mugitzea, gizarte-trebetasunak lantzea, itxarotea eta abar, baina behar duten espazioa eta denbora emanez.

Zertan laguntzen die kirolak autista diren pertsonei?

-Kirola egiteak pertsona gehienei bezala, lasaiago sentiarazten gaitu, gure energia bideratzen laguntzen digu eta hobeto sentiarazten gaitu endorfinak askatuz. Hori gutxi ez balitz, gure neska-mutilek ohiko inguruneak ez diren beste batzuekin sozializatzeko eta erlazionatzeko espazio bat aurkitzea eragiten du, hain gustuko dituzten errutinak hausteko modu bat. Gainera, kirolaren berezko balioak lantzen dira, hala nola lankidetza, errespetua, laguntasuna... eta horiek oinarrizkoak dira gizartean bizitzeko.

Zenbat lagunek osatzen dute taldea gaur egun?

- (I. L.): Proiektu hau bost lagunekin bakarrik hasi zen 2017an, eta pixkanaka-pixkanaka handituz joan gara, gaur egungo kopurura iritsi arte. Egun, 25 erabiltzaile gara.

Zergatik sortu zen kirol talde inklusiboa egiteko beharra?

- (N. A.): Kirol inklusiboan gabezia bat zegoen, errugbia zegoen, futbola, baina guk saskibaloia sartu arte ez zegoen adin guztietarako saskibaloi-eskaintza inklusibo hori. Zorionez, Iker ezagutu nuen eta saskibaloi inklusiboaren gabeziaz hitz egin genuen. Hala, Ekhitarrak Kirol Klubak dena eman zigun talde inklusibo hori abian jartzeko, gure artean geratzeko indar handiz heldu den proiektu pilotua.

Nola egiten da lan gorputz-hezkuntzaren bidez edozein garapen edo pertsona autistentzat taldean lan egiteko gaitasuna hobetzeko?

-(I. L.): Gorputz-hezkuntzan oso faktore positiboa da helburu horietako asko jolasetik lantzen ditugula; beraz, gure neska-mutilen aurretiko jarrera beti da positiboa. Horrela, alderdi hipotetiko batean gerta litezkeen egoerak modu analitikoan lantzen ditugu, errutina horiek eta gero bizitza errealean aplikatu ahal izango den ezagutza eskuratzen joan daitezen. Ez dezagun ahaztu jokalari bakoitzak gaitasun oso desberdinak dituela gainerakoekin alderatuta; beraz, helburuak eta lan-dinamikak oso indibidualizatuak izaten dira beti, eta hori posible da gure boluntarioen laguntza esker.

Saskibaloia soziabilizatzeko tresna da?

- (N. A.): Proiektu hau saskibaloitik, ariketak egitetik edo partida txikiak edo proba pilotuak egitetik haratago doa. Bion artean zuzentzen dugun talde honetan polita diren alderdi asko daude, baina politena inklusiboa dela da. Saskibaloian jokatu, TEA ezagutu, kirolaz gozatu nahi duen edonor gurekin elkartzera gonbidatuta dago. Gainera, entrenamenduetan soziabilizazioaren eta gizarte-trebetasunen oinarrizko alderdiak lantzen ditugu, beste alderdi garrantzitsu batzuen artean.

Zer bilakaera dute saskibaloi-partida bakoitzean?

- (N. A.): Egia esaten badizugu, aurten lehiaketaren alderdiak gehiago lantzen hasi gara. Ikasturte honetan bi partida egin ditugu, eta horietatik erabiltzaileen eta familien sentsazioak oso onak izan dira, eta horregatik jarraitu nahi dugu bide horretan. Entrenamenduetan, kontra jokatzeko, taldeetan jokatzeko ariketa espezifikoagoak sartzen ditugu, eta pixkanaka emaitzak lortzen ari gara. Baina oraindik bide luzea dago egiteko. Talde hau euskal ligara joan ahal izatea eta beste talde batzuen aurka lehiatu ahal izatea, gure etorkizuneko proiektua da, betiere dena arrazoizkoa bada eta aurrera eraman ahal badugu. Baina amets bat litzateke finantzaketa lortzea talde hau urrun iristeko.

Zer helbururekin sortu zen kluba?

- (I. L.): Kluba Arabako kirol panoraman zeuden beste klubetatik erabat ezberdina den klub-proiektu bat sortzeko helburuarekin sortu zen. Hau da, bere DNAn askoz errotuago dagoen ideal sozial bat duen kluba izateko jaio zen. Gure klubaren balioen artean lankidetza, parte-hartzea eta konpromisoa daude. Horregatik, gure proiektuetan parte hartu eta kirola egin nahi duten pertsonak bilatzen ditugu gure taldeetan. Kirolaren alderdi sozializatzailea eta talde bakoitza osatzen dugun pertsonen artean sortzen diren loturak gustatzen zaizkigu, eta horretan lan egiten dugu egunez egun, kirol-lorpen handiak lortzen baino gehiago.

Nola egin zenuten lan pandemiaren hasieran eta urte horietan?

- (N. A.): Pandemiak aldaketa handia ekarri zuen proiektu honetan parte hartzen ari ginen guztiontzat. Etxean eman genituen hilabeteetatik hasita, gure lehentasuna haiek eta haien familiak ahalik eta hobekien egotea izan zen, eta horregatik egin genuen jende gehienak bezala; Wasthapp taldearen bidez, entretenitzen eta probak bidaltzen genituen haiek egin ahal izateko. Kalera irten ginenean, ulertu genuen hau ez zela eskolaz kanpoko jarduera bat, terapeutikoa baizik, saskibaloia bigarren mailakoa baitzen, bigarren mailakoa da egun ere. Beraz, 45 minutuko bi talde egiten hasi ginen, burbuiletan entrenatzeko, lan egiteko neurriekin. Egia esan, inoiz ez diogu uzten haiengatik, familiengatik eta gugatik egiteari, jokalari horiek energia hutsa dira, bizitza hutsa, eta argi dago boluntarioek eta guk haiengandik askoz gehiago ikasten dugula, askoz ekarpen handiagoa egiten digutela haiek, guk beraiei irakats diezaiekeguna baino.

Zer eragin izan zuen taldearentzat geldialdiak?

- (N. A.): Imajinatzen dut koronabirusaren hedapena eta konfinamendua bera geldiarazteko ezarri ziren murrizketak gauza desberdina izan zirela familientzat, historia desberdina. Hain zuzen ere, niretzat, taldearen erreferentea naizen bezala, haien falta sumatzea suposatu zuen. Itzultzean, bai, saskibaloian jokatzen hasi ginen jarraian. Beste batzuekin itzultzean, hutsetik hasi behar izan zuten, errutinara itzuli, eta ariketa edo objektu jakin batzuk nola erabili erakutsi, besteak beste. Bakoitza ahal izan duen moduan pasatu du pandemia, autismoaren kasuan, batzuentzat etxean egotea salbazioa izan zen (eskolara edo institutura ez itzultzeagatik, batez ere), baina beste batzuentzat errutina moztea eta mundua nahastea izan zen.

Normaltasunera itzuli zarete entrenamenduei eta partidei dagokienez?

- (I. L.): Bai, etxetik atera ginenetik, normaltasun berrira itzultzerakoan, haiekin lanean hasi ginen; zehazki, hilean bi larunbat. Baliabideak lortzeko gogo handia dugu hurrengo pausoa abian jartzeko, hau da, liga integratzaileren batean lehiatzeko. Gainera, aipatu behar da egia dela, pandemiatik atera ginenean, proiektuari buelta bat eman geniola, eta oso beharrezkoa zela partidak eta entrenamenduak alde batera utzita, horietako bakoitzak zituen banakako trebetasunak hobetzeko ahalegin handiagoa egiteko.

Laguntzen al die autistei talde bat izatea gero entrenamenduetatik kanpo beste jarduera desberdin batzuk egin ahal izateko?

-(N. A ): Haien arteko harremana askotarikoa da; horietako askok, elkarrekin entrenatzeaz gain, hainbat jarduera ere egiten dituzte, eta lagun-talde bat edo erreferentzia-talde bat izaten lagundu die, eta gai dira beren familiak elkar geratzeko edo plan desberdinak egiteko, eta entrenamenduetatik kanpo ere egoten dira. Baina dena familiaren, jokalarien, bakoitzaren adinaren, aisialdian gustuko dituzten jardueren eta abarren araberakoa da. Gure kasuan, saskibaloia, gure taldea, hainbat pertsona saskibaloiko kantxa batean biltzea lortzen du, autismoa izan edo ez izan. Talde honen alderdirik politena taldearen bilakaera da, nola animatzen diren, helburu txikiak nola lortzen dituzten, nola alaitzen diren saskiratzen dutenean eta horregatik txaloak jasotzen dituztenean. Politena eta guri gehien gustatzen zaiguna da. Azpimarratzekoa da, halaber, entrenamendua amaitu ondoren, familiak beren eguneroko zereginetara itzultzen direla, baina,beste guztiek bezala eta kasu berezietan, entrenamendu horietatik kanpo elkartzen dira. Baina azpimarratu nahi dut taldean lagun-talde bat dugula. Baina denek ez dute lagun-talde hori, edo familiez gaindiko erreferentzia. Gainera, garrantzitsua iruditzen zaidan zerbait azpimarratu nahi nuke. Gustatuko litzaidake familiak zoragarriak direla azpimarratzea. Asteburu oro uzten digute, edo entrenamendua egiten denean, beren bizitzetan duten preziatuena eta baliotsuena: beraien seme-alabak. Oso familia eskuzabalak dira, beren seme-alabek kirola egiteko, jolasteko edo pertsona desberdinekin egoteko lekua izan dezaten ikusarazteko eskatzen diguten familiak dira.

Zertan bereizten da autismoz edo autistak ez diren pertsonez osatutako talde bat izatea?

- (I. L.): Proiektu honek hiru zutabe oso garrantzitsu ditu. Jarduerari zentzua ematen dioten eta hori ahalbidetzen duten parte-hartzaileetatik hasiko gara. Bigarrena, gure proiektuan eta klubean egunero-egunero sinesten duten familiak dira. Eta, hirugarrena, eta garrantzitsuena, aurrera ateratzen diren entrenamenduak dira, Ekhitea taldeko jokalarien konpainia baino ezer jaso gabe klubera etortzen diren boluntarioei esker. Urte hauetan, pertsonen kopuruak gora egin du nabarmen gure taldean; azken urteotan, hamar aldiz handitu da, eta, beraz, garrantzitsua da ikusgarritasuna ematea. Ziur asko askok ezagutzen dugula autista den pertsona bat, familia edo ezagunen bat. Garrantzitsua da azpimarratzea autismoa duen pertsona batek ez duela gaixotasunik, hau da, ez dela sendatuko, nahasmendu bat daukala baizik, eta, beraz, autismorik ez duen pertsonak ez bezalako ezaugarriak dituela. Errutinak dituzten pertsonak dira, seguru eta eroso sentitzen direnak, une bakoitzean gertatuko dena kontrolpean edukita. Gizarte-trebetasunetan zenbait gabezia dituzten pertsonak dira (ez beti), eta alderdi horretan haiekin lan egin behar da. Oso onak dira irudiekin, oso zintzoak dira, eta oso argi dute zer nahi duten eta zer ez, baina nagusiki zailtasun bat dute, harreman sozialak, alegia. Zaila egiten zaie lagunak egitea, taldean jolastea, emozioak ulertzea, jendeak zer nahi duen jakitea, arau sozialak ulertzea... Nire ustez, garrantzitsua da azpimarratzea edozein pertsona sar daitekeela edozein talde edo jardueratan, betiere bi jarraibide oso garrantzitsurekin: Batetik, garrantzitsua da haiek behar duten denbora ematea. Pertsona bakoitzak erritmo desberdinak ditu eta errespetatu egin behar dira. Eta, bestetik, garrantzitsua da maitasuna ematea.