Ingurumena zaintzea da, oraindik ere, erakundeen eta herritarren zeregin nagusietako bat. Erantzukizun komun eta sozialaren eraginez, gero eta herritar gehiago animatzen dira zaborrak birziklatzera, hiriak familien eskura dituen edukiontzietan. Baina, familiek badakite behar bezala birziklatzen? Herritar guztiek badakite zer alde dagoen edukiontzi horiaren, urdinaren edo pilak botatzeko tokiaren artean? Lan hori errazteko, EKA Euskal Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Elkarteak dekalogo txiki bat egin du, herritar guztiek ingurumenaren aldeko ekarpena egin dezaten.
Hala, eta ildo beretik jarraituz, birziklatzeko bost edukiontzi-kolore mota daude, bakoitza material espezifiko ezberdinetara lotua. Zer doa eta non? “Urteak daramatzagu birziklatzen, eta, oro har, gero eta kontzientziazio-agerraldi berde gehiago antzematen ditugu jendartean prozesu horretan. Halere, edukiontzi mota eta kolore desberdinei buruzko zalantzak sortzen zaizkigu maiz”, azaldu zuten. Eta horregatik da garrantzitsua gogoratzea, EKA elkartearen ustez. Irizpide nagusi gisa, azpimarratzekoa da Gasteizek bost edukiontzi mota dituela herritar guztien eskura, kolore desberdinetan: horia, urdina, berdea, marroia eta grisa. Dekalogo horretan azaldu dutenez, horiaren barruan, plastikozko eta metalezko botilak eta ontziak (latak, aluminiozko erretiluak, aerosolak, desodorante-poteak...) eta brikak utzi behar dira.
“Garrantzitsua da hauxe kontutan hartzea; izan ere, akats ohikoa da pentsatzea plastikoarekin fabrikatutako objektu guztiak edukiontzi horretan botatzen direla. Edukiontzi horian ez dira plastikozko jostailuak, biberoiak, txupeteak, sukaldeko tresnak edo plastikozko pertzak bota behar. Produktu horiek guztiak garbiguneetara eraman behar dira”, azpimarratzen dute.
Izan ere, familia askok uste dute plastikozko osagairen bat duten artikulu edo produktu guztiak edukiontzi horian utzi behar direla, baina elkarte horrek azaltzen duenez, ez da zuzena. Urdina, ordea, kartoi eta paperezko ontzietarako erabiltzen da soilik. Produktu horietako batzuk izan daitezke elikadura-ontziak, oinetakoak, produktu izoztuak, biltzeko papera edo egunero erabiltzeko papera. Edukiontzi hori da bereizten eta erabiltzen errazena, baina badira huts batzuk ere erabiltzaileon aldetik. Ohikoena bertan brikak lagatzearena da; “lehentsuago ikusi moduan, edukiontzi horian bota beharko dira, kartoi, plastiko eta aluminioz osatuta baitaude”, nabarmentzen dutenez.
Hanka sartzeak
Edukiontzi berdean, ia guztiek dakiten bezala, beirak eta botilak botatzen dira baita flaskoak ere (lurrinak edo koloniak) eta “elikagai-potoak (marmeladak, kontserbak, etab.) bota behar ditugu horretan”, gogorarazten dute. Jakina, edukiontzi honetan hanka sartze batzuk ere badaude. “Bada, funtsezkoa da beira eta kristala bereiztea! Ohikoa da pentsatzea edukiontzi berdean bonbilak, ispiluak, hautsontziak, ontziak edo baxerak bota behar zirela, baina produktu horiek guztiak garbigune edo bilketa-zentroetara eraman behar dira”, kontatzen dute.
Bestalde, marroiari organikoa ere deritzo, eta edukiontzi grisaren zatiketa gisa sortzen da. Bitxia da jakitea ez dagoela horrelakorik Autonomia Erkidego guztietan. Euskadi aitzindarien artean da, Nafarroa, Katalunia edo Madrilekin batera. “Edukiontzi horretan elikagaien hondarrak hustuko ditugu, hala nola, fruta-larruak, arrain-hezurrak, landareak, arrautza-azalak edo posoak; baita erabilitako ezpainzapiak eta sukaldeko papera ere. Hondakinen edukiontzian utzitako hondar guztiek konposta egiteko balioko dute, osterantzean ongarri eta energia-sortzaile gisa erabiltzeko”, gaineratzen dutenez. Kasu horretan, huts egite ohikoenak zeramikazko objektuak botatzea dira: pixoihalak, zigarrokinak, txikleak, eskuoihal hezeak eta maskotentzako harea, besteak beste.
Azkenik, grisa birziklatzen ez diren eta konposta egiteko erabiltzen ez diren hondakin guztiak botatzeko egokia da honakoa. “Non bota ez dakizun gehienerako erantzunik arruntena grisa izan ohi da (edo gainerako hondarrena)”. Edukiontzi horretan, jostailuak, biberoiak, txupeteak, sukaldeko tresnak, pixoihalak, zeramikazko objektuak, maskotetarako harea, ilea, hautsa, zigarrokinak eta abar uzten dira. Hau da, berrerabili ezin den guztia. Pilak eta bateriak gehien kutsatzen duten elementuen artean kokatzen dira. Depositu txikiak dituzte, eta, batzuetan, beirazkoen ondoan identifikatzen dira.
