"Gizarte inklusibo baten alde lanean jarraitu behar dugu; asko dago egiteke"

“Lanean jarraitu behar dugu gizarte inklusiboa lortzeko; asko aurreratu dugu azken 30 urteetan, baina oraindik asko dago egiteke”, dio lehen laburpen gisa. “Asko dago egiteko”, lehenik eta behin, desgaitasuna duten pertsonak beraiek gizartearen aldetik desberdin senti ez daitezen, bizimodu independentea lortzeko lanetan jarraitzeko, bizitza normala izan dezaten, haiek nahi dutena; lan egin ahal izan dezaten, kirola egin dezaten eta bizitza independientea izan dezaten, baina laguntzarekin. Lan zaila da, baina lan posible bat ere bada. Ildo horretatik, Yolanda Sanzek dio, hain zuzen ere, independentzia dela ezgaitasuna duten pertsonen autoestimu handiena. “Pertsona arruntak dira, gizarteko beste edozein pertsona bezala. Beren ametsak eta nahiak dituzte, eta haien alde lan egiten dute. Haiei ere asko gustatzen zaie neska-mutil-laguna izatea, modu independentean bizitzea, lana izatea... administrazioen eta gizarte osoaren laguntza behar dute, baina lanean jarraitu behar dugu bizitza integratzailea izan dezaten”, nabarmentzen du. Adibide gisa jarri du Arabako Foru Aldundiak emandako laguntza bati esker independentzia gorena lortu duten elkarteko bi kide gazteren istoria. Alvaro eta Markel dira. 37 eta 30 urte dituzte, hurrenez hurren. Beren lanaldi erdia egunero lantzea gustatzen zaie. Kirol pixka bat egitea ere. Tabernetara joatea zerbait hartzera. Alvarok ere atsegin du neska-lagunarekin denbora partekatzea. Eta Markelek ere, oraintxe bertan bikotekiderik ez duenak, baina izan nahiko lukeenak. Bizitza guztiz normala egiten dute. Duela urtebete independizatu ziren, beren ametsik handiena zen eta zorionez lortu zuten. Elkartearen laguntza jasotzen dute, bai, laguntza puntuala bazkariak eta afariak antolatzeko, baina laguntza hori nahikoa da autoestimu maximoa lortzeko. Izan ere, elkarteak hainbat programa ditu down sindromea duten pertsonen independentzian laguntzeko, eta programa horietako bat da pixkanaka-pixkanaka pisua eta bizimodu independentea partekatzen erakustea, elkarteko kideen laguntzarekin. Alvarok eta Markelek ere parte hartu zuten programan. Hamar urte inguru eman zituzten bertan, sasoi txikietan, hala, banandu egiten ziren eta elkarteko pisuetako batera joaten ziren, familiaren etxebizitzatik kanpoko bizitzari balioa emateko.

Hala ere, egun batean konturatu ziren ez zutela programa horretan gehiago parte hartu nahi, behar zuten guztia ikastea lortu zutela adierazi zuten, eta jada bakarrik bizi nahi zutela. Eta halaxe jakinarazi zuten elkartean. “Esan ziguten prest zeudela independizatzeko, eta elkarrekin pisu batera joan nahi zutela”, azaltzen du. Eta halaxe egin zuten. Arazo handiena pisu bat aurkitzea izan zen, hau da, etxebizitza desgaitasuna duten pertsonei alokatu nahi zieten jabeak aurkitzea. Han aurkitu zuten berriro gizarteak desgaitasuna duten pertsonei eskaintzen dien lehen oztopoa.

“Oso zaila izan zen Markel eta Alvarorentzat etxe bat aurkitzea. Sinestezina dirudi, baina inork ez zuen etxea alokairuan utzi nahi Down sindromea duten bi pertsonari. Ikaragarria benetan. Gainera, guztiz kontrakoa denean: etxebizitza bateko edozein jabe zoriontsu egon beharko litzateke eta eskertu beharko luke bere pisua kolektibo horretako pertsonak izatea, etxea txukun mantentzen dutelako, etxebizitza asko zaintzen dutelako eta, gainera, sostengua eta laguntza dutelako atzean”, dio. Azkenean pisua lortu zuten, eta harrezkero egunez egun ikasi dute beraien bizitza antolatzen, erosketak egiten, elikadura eta ekonomia kudeatzen, etxebizitza garbitu, jaso eta ordenatzen, eta etxe batean bezala sentitzen. Izan ere, koordinatzaileak adierazi du beraien independentziaren hasieran etxebizitzara zihoazela eta gurasoen etxebizitza etxetzat hartzen zutela, eta orain kontzeptuak aldatu egin direla: “Ikaragarria da, eta oso zoriontsu egiten nau nola eboluzionatu duten ikusteak. Orain, gurasoen etxera doazenean, ez dute esaten etxera doazenik. Bizilekutzat hartzen dute bizi diren etxebizitza, eta gurasoengana bisitan joaten direla besterik ez dute esaten. Bizitza asko aldatu zaie eta autoestimu handia eman die urrats hau lortu izanak”, nabarmentzen du.

Alvarok eta Markelek eman duten pauso hori ez da isolatua. Independizatzea lortu duten elkarteko lehen gazteak izan arren, Yolanda Sanzek uste du ez direla bakarrak izango. Gazteen bizitzarako urrats garrantzitsua dela dio, eta gainerako ikaskideentzat eredu bihurtu direla. Ildo horretan, urrats hori emateko interesa duten gazte gehiago daudela esan du. Baina familien beldurrak bere horretan dirau. “Bizitza independentea izaten hastea lortu dugu, benetan aurerrapausu polita”, ondorioztatu du.

“Pertsona arruntak dira, gizarteko beste edozein pertsona bezala; ametsak eta desioekin”

“Gizarteak eta elkarteek lanean jarraitu behar dugu bizitza integratua izan dezaten lortzeko”

Down Araba Isabel Orbe

Lanean. “Lanean jarraitu behar dugu gizarte inklusiboa lortzeko; asko aurreratu dugu azken 30 urteetan, baina oraindik asko dago egiteke”, dio Yolanda Sanz, Down Araba Isabel Orbe elkarteko koodinadoreak. “Asko dago egiteko”, lehenik eta behin, desgaitasuna duten pertsonak beraiek gizartearen aldetik desberdin senti ez daitezen, lehenik eta behin. Bizimodu independentea lortzeko lanetan jarraitzeko. Bizitza normala izan dezaten, haiek nahi dutena; lan egin ahal izan dezaten, bikote batekin bizi ahal izan daitezen, kirola egin dezaten eta bizitza independientea izan dezaten, baina laguntzarekin. Lan zaila da, baina lan posible bat ere bada. Ildo horretatik, Yolanda Sanzek dio, hain zuzen ere, independentzia dela ezgaitasuna duten pertsonen autoestimu handiena.

Esaldia. “Pertsona arruntak dira, gizarteko beste edozein pertsona bezala. Beren ametsak eta nahiak dituzte, eta haien alde lan egiten dute. Haiei ere asko gustatzen zaie neska-mutil-laguna izatea, modu independentean bizitzea, lana izatea... administrazioen eta gizarte osoaren laguntza behar dute, baina lanean jarraitu behar dugu bizitza integratzailea izan dezaten”, azaltzen du Yolanda Sanzek.