- Eusko Jaurlaritzak aste honetan jakinarazi duenez, 16 eta 29 urte bitarteko euskal gazteei dagokien langabezia-tasa 2,3 puntu por-tzentual jaitsi da bigarren hiruhilekoan. Datu itxaropentsuak dira, baina oraindik goiz da balorazioa egiteko, Maialen Olabe Euskadiko Gazteriaren Kontseiluko lehendakariaren arabera. Zenbaki horiek baloratzeko "oraindik goiz dela" dio, covid-19aren aurkako txertaketak, merkealdiak eta aldi baterako kontratazioei laguntzen dien udako kontratazioak eragina baitute. Baina baikorra da gazteen etorkizunari begira dagoenean. Eusko Jaurlaritzarekin bat egiten du lan-prekarietatearen, genero-desberdintasunaren eta emakumeen eta gizonen lan-aukeren borrokan.
16 eta 29 urte bitarteko euskal gazteriari dagokion langabezia-tasa jaitsi egin da urteko bigarren hiruhilekoan, Eusko Jaurlaritzak argitaratutako Eustaten datuen arabera. Udako aldi baterako kontratuei dagokie?
-Horri zor zaio, baina pentsatzen dut jaitsiera horrek egoera hobetzeari ere erantzuten diola neurri batean, eta horrek kontratazioak gehitzea bultzatzen duela. Hala ere, garran-tzitsua da zer enplegu mota sortzen den eta kalitatezkoa den aztertzea. Horretarako, kontuan hartu behar dira aldi baterako kontratuak, orain horrelako kontratuak % 60 inguru baitira, iazko datuen arabera.
Izan ere, hiruhileko horretan % 17,9 jaitsi den arren, lehen hiruhilekoan gazteen langabezia % 20,2 igo zen. Igoera eta jaitsiera-mugimendu horrek aldi baterako kontratuaren modalitateari erantzuten dio?
-Zaila da zehaztea. Uste dut, hain zuzen, daturen batean eragina izan behar duela, baina uste dut txertoak eta horrek dakarren egonkortasun handiagoak hobetzen laguntzen dutela. Gainera, portzentaje horretan eragina duten beste faktore batzuk ere badaude, baina, esan bezala, ez nuke langabezia-tasan jarriko arreta, nahiz eta garrantzitsua den jaisten jarrai-tzen duela ikustea; datua garrantzi-tsua da, baina garrantzi berekoa da inguruan duena. Oraintxe bertan ez da benetakoa beherakada hori baloratzea, faktore asko daudelako, hala nola beherapenak, maiatza eta ekaina izatea, txertaketa... interesgarria izango litzateke etorkizun hurbilean berriro aztertzea.
Gazteriaren Euskal Kontseiluak zer proposamen egiten dio Eusko Jaurlaritzari datu horiek beheranzko joeran jarrai dezaten hurrengo hilabeteetan, eta, hartara, gazteen egoera hobetzeko?
-Kalitatezko enplegua, praktikaldiko kontratuak eta aldi baterako kontratuak suntsitzea da gure apustua. Horrek lan-egonkortasun handiagoa ekarriko luke, gazteek iraupen luzeko kontratuak izango lituzketelako. Hau bizi-proiektua da, egonkortasuna, ezinbestekoa.
Zein dira kalitatezko enplegu hori lortzeko aurreneko urratsak?
-Ezinbestekoa da berdintasun-politikak egotea eta egoera aztertzea, arazoak non dauden jakiteko eta eran-tzun zuzena eman ahal izateko.
Gaur egun gutxi daude?
-Gero eta enpresa gehiagok dituzte berdintasunerako planak. Izan ere, emakumeak gero eta gehiago gaude lan-munduan, gero eta emakume gehiago daude erabaki-espazioetan, eremu maskulinizatuagoetan, baina oraindik ibilbide luzea dago egiteko.
Gazteen lan prekarietatearen generoaz ari garela, nabarmen-tzekoa da, datuen arabera, emakume baino gizon gehiago daudela langabezian. Horrek esan nahi du emakumeek gizonek baino lan prekario gehiago onartzen dituztela?
-Normalean, emakume gehiagok dituzte aldi baterako kontratuak eta lanaldi partzialak, beraz, beharbada, horregatik izango da.
Nola borrokatu daiteke hori alda-tzeko?
-Horren aurka borrokatzeko, gizarte osoan egin behar da. Gizartea zenbat eta berdinagoa izan, orduan eta justuagoa izango da enplegua. Lan soziala da, kontzientziakoa, hezkun-tzakoa, ez bakarrik enpresaburuei dagokie. Ulertu behar dugu gu erabakiak edo erantzukizuneko karguak hartu ahal izateko prestatuta eta gaituta gaudela, eta hori, agian, konplikatuagoa da askotan. Dagoeneko hasi dira pausoak ematen.
Zeintzuk?
-Adibide bat jartzearren, gero eta emakume gehiago daude gradu maskulinizatuagoak ikasten, hala nola ingeniaritza ikasten, eta, beraz, gero eta emakume gehiago ari dira ingeniaritzan. Zaintzaren sektorean ere gero eta gizon gehiago aritzen dira. Aldaketak ikusten ari dira. Hala ere, ez dira aski aurrera egiten jarrai-tzeko. Eremu guztietan gero eta gizon eta emakume gehiago egotea lortu behar da.
Optimista zara enpleguaren aurreikuspenarekin?
-Konturatu gara beharrezkoa dela gazteak egoera onean egotea. Lehen asko hitz egiten zen gazteei buruz etorkizunari begira, eta uste dut orainaldia ere badela. Beraz, baietz pentsatu nahi dut. Bi krisien ondorioak jasan berri ditugu, eta horrek oraindik nolabait eragingo digu, baina jarrera hori hobetzeko prest gaude.
Zaila al da egungo egoerarekin bizi-proiektu bat garatzea?
-Oraintxe bertan, bai. Bizi-proiektuaz ari garenean, kalitatezko enplegua lortzeaz ari gara, jada ez baita soilik enplegu bat lortzea, kalitatezkoa eta emantzipatzeko modukoa baizik. Orain, emantzipazio-tasa 30 urtekoa da, nahiz eta 25ekin joan nahi dugun. Oraindik zaila da bizitza-proiektu bat egitea eta modu duinean garatzea, baina bide onetik goazela pentsatu nahi dut.
Zein dira lehen urrats horiek?
-Kalitatezko postuak sortzea eta alokairu soziala sustatzea, horrek modu duinean bizitzen lagun diezaguke. Horrek bultzatuko luke gazteak lehenago emantzipatzea. Gaur egun, soldatak, batez beste, 1.185 eurokoak dira, alokairuak 700-900 euro ingurukoak, lurraldearen arabera, eta, Europa mailan, gure soldataren %30 baino gehiago alokairura edo, oro har, etxebizitzara ez bideratzea gomendatzen da, eta Euskadin %60 bideratzen dugu.
Lan-prekarietate gehiegi dago gazteen enpleguan?
-Bai. Gazte asko egoera txarrean daude aldi baterako kontratuekin. Lan-prekarietateaz ari garenean, ezegonkortasunaz ari gara, kate-praktiketako kontratuez, bata bestearen atzetik, kontratu arrunt bat lortu ezinik... bai, gazte asko egoera horretan ditugu, batez ere unibertsitatetik edo lanbide-prestakuntzatik atera berriak.
Horrelako kasuak ez gertatzeko lanean ari zarete?
-Bai. Gainera, ikuskapenen kopurua handitzea eskatzen dugu, enpleguek baldintza duinak betetzen dituztela ziurtatzeko. Gaur egun egiten dira, baina uste dugu hori areagotzea irtenbide bat izango litzatekeela.
