“Bertsolaritzak ate asko zabaldu dizkit nire bizitzan zehar. Zerbait zor diot bertsolaritzari”

Zorionak lortutako txapelagatik!

–Eskerrik asko! Txapela irabaztea opari handia izan da niretzat. Egia esan, ez nuen imajinatzen, batez ere, beste bertsolarien nibela ikusita. Oso pozik nago lortutako emaitzarekin, benetan.

Egun bizia izan zen. Lehen aldiz ospatu zen finala Europako Biltzar Jauregian, eta, gainera, jendez bete zen, 500 lagun arte txapelketaren alde. Nola gogoratzen duzu egun hori?

–Oso oroitzapen ona dut egun horretaz, nahiz eta oso urduri egon nintzen, denetarik gertatu zitzaidan eta. Ikusi ditudan bideoetan ez da nabaritzen, baina zelako eguna! Adibidez, agertokira atera orduko, galtzak apurtu zitzaizkidan; zarata entzun nuen, eta begiratzerakoan ikusi nuen apurtu zirela nahiko toki konprometitu batean. Anaiarekin galtzak aldatu behar izan nituen! Kaos puntu bat izan zuen egunak baina finaliko momentuaz oso oroitzapen polita daukat. Gainera, finalaren aurreko astean aste txar bat izan nuen etxean, ez nuen denbora askorik izan bertsolaritzako finalean pentsatzeko, buruan beste gauza batzuk nituen eta azkenean ez nuen ondo prestatu. Uste dut hori izan dela zailena, nire emozio guztiak kudeatzen jakitea.

Emozioen kudeaketa horretan izandako esperientziak lagundu zizun. Nolakoak izan ziren zure lehen urratsak bertsolaritzan?

–Hamar urterekin hasi nintzen eskolako klase batean, nahikoa gustatu zitzaidan eta ordutik ez naiz gelditu. Izan ere, gaur egun, ikastetxeko bertsolaritzako irakaslea ere banaiz. Gutxi dirudite, baina bizitza osoa da honetan. 15 urte eman ditut jarraian, eta urte guzti hauetan etapa asko igaro ditut. Hasieran nire lagunek edo inguruneak animatzen ninduen horretara, haiek ere bazeudelako mundu honetan. 12 lagun eman genuen izena bertso-eskolan hamar urte genituela. Gero, bertsolaritza eskolaz kanpoko jarduera gisa ikasten hasi nintzen. Orduan topo egin genuen beste bertsolari batzuekin, eta gure bidean gure irakasleak izan ziren. Bertso-udalekuetan ere parte hartu izan dut askotan. Ahal izan dudan guztia egin dut, eta asko gozatu dut horrekin; zentzu guztietan ikasi dut. Bertsolaritzak ate asko zabaldu dizkit nire bizitzan zehar. Zerbait zor diot bertsolaritzari. Horregatik ematen dut nire bizitza ia lanbide honetan. Nire grina lanbide bihurtu dut.

“Zorte handia izan dut aurten Arabako 19 ikastetxetara sartzeko aukera izan dudalako, haurrei bertsolaritza irakasteko”

Zenbat ikastetxetan ematen dituzu bertsolaritza-eskolak Araban?

–Bada, zorte handia izan dut aurten Arabako 19 ikastetxetara sartzeko aukera izan dudalako, haurrei bertsolaritza irakasteko, eta, egia esan, izugarri gustatzen zait. Asko gozatzen ari naiz lan honekin eta bide honekin. Izan ere, esperientzia ikaragarria izaten ari da niretzat, eta haurrei irakasgai hau irakasteak asko ematen dit nire bizitzan. Tailer honetan bertsolaritza oso modu dibertigarrian egiten dugu. Irakaskuntza asko gustatzen zait eta adin horretako ikasleekin egotea oso polita da. Dena elkartuta lan bikaina da. LH5 eta LH6 mailetako haurrei ematen dizkiet klaseak, hau da, hamar eta hamabi urte bitarteko haurrei. Gainera, bertsolaritza eskolan ematen dizkiet batxilergo eta DBHko laugarren mailako gazteei. beraz, adin guztietako umeak eta nerabeak dira, oso gustora nago. Bertso-eskolakoak herrikoak dira, harreman berezia izan dut haiekin beti eta nahiko lagun bereziak dira niretzat. Oso eroso sentitzen naiz haiekin.

Nola irakasten diozu bertso bat sortzen horri buruz ezer ez dakien norbaiti?

–Beno, batzuetan ez da erraza izaten. Ikasle mailaren arabera doa. Tonu desberdinak irakasten zaizkie. Arauak. Zer den errima eta nola sortzen den jakitea. Bertsoek errimatzearen garrantzia azpimarratzen zaie. Eta lan horrekin jartzen direnean ateratzen dira xehetasunak. Adibidez, badakite ezin direla silaba asko jarri, edo jartzen den lekuaren arabera ez dela ondo geratzen. Alderdi asko lantzen dira, baina pixkanaka goaz, ez estutzeko, ikasleek bertsolaritzarekiko interesa pizteko. Mimoz eta pazientziaz egiten dugun lana da, eta haiek ere asko gozatzen dute honekin. Gure klaseak aurrera egin ahala, ikusten da askoz gehiago ikasten dutela eta bertso bat nola osatzen duten badakitela.

“Kulturak kolpe gogorra jasan zuen koronabirusaren ondorioz. Hori ukaezina da. Baina gero gogo handiz itzuli ginen”

Zer da zailena bertso bat sortzerako orduan?

–Beno, ez dakit, agian lortutako bertsoarekin pozik geratzea da zailena. Hau da, nik bertsotan egiten dudanean, zailena izaten da bukatutakoan pentsatzea asko gustatu zaidala. Izan ere, beti daude hobetzeko gauzak. Gainerakoan, uste dut pazientziaz ikasi eta gainditzen den prozesua dela. Hau da, bertsoz egiten ikasten ari direnek, azkenean, mimoz praktikatzen jarraitzen badute, ikasi eta azkenean bertso bat nola egin jakingo dute. Garrantzitsuena, eta, alde horretatik, zailena ere, bertsoa sortzen duenari egindako lana gustatzea da.

Zeintzuk dira harremanetan sartzen diren faktoreak?

–Faktore asko daude horretan, azken lana gustatzeko gauza asko behar dira. Adibidez, zeri buruz kantatu behar da? zein neurritan? zein momentutan zaude abestu behar duzun une horretan? aipatutakoak kontuan hartu beharreko alderdiak dira, eta eragina dute lana amaitzean azken emaitzan eta gure gogobetetasunean.

Alde emozionalenak eragin handia dauka orduan bertsoa sortzeko orduan.

–Bai, noski, asko. Nik uste dut, gainera, horregatik naizela irabazlea. Jende askok esaten dit: Irabazi duzu, bertsolaririk onena zara. Baina hori esatea gehiegi iruditzen zait.

Zergatik?

–Ez dudalako hori uste. Hau da, uste dut egun horretan izan nintekeela hobekien egin zuena, baina tira, une zehatz batean. Une horretan, nire alderdi emozionalak eta ni sentitzen ari nintzena eta horrela azaldu nuena izan zen kontatu eta eragin zuena edo hobeto egitea eragin zuena. Baina egun zehatz bat baino ez da. Horregatik esaten nizun alderdi emozionalak garrantzi handia duela, uneko emozioek eta sentsazioek erabakitzen dute nola jokatu une bakoitzean.

Euskal Herriko txapelketa prestatzen ari zara?

–Oraingoz ez naiz hasi, baina parte hartuko dut. Oso pozik nago aukera hau eman didatelako, esperientzia paregabea izango da. Une horretaz inoiz ez bezala gozatzea gustatuko litzaidake, eta nerbioek eraginik ez izatea. Ilusioz beterik nago, ez baitakit Euskal Herriaren txapelketan berriro parte hartzeko aukera izango dudan; beraz, inoiz ez bezala gozatu nahi dut. Ez dakit nortzuk egongo diren txapelketan, baina argi daukat maila handiko jendea egongo dela, hori seguru. Beraz, ahalik eta gehien gozatzen saiatuko naiz. Hori bai, oraingoz uda lasai bat igaro nahi dut eta atseden hartu.

“Ez dut uste txapelketa irabazteagatik bertsolaririk onena naizenik. Egun horretan bertso onena baino ez nuen bota”

Oporrak hartuko dituzu?

–Bai, behar ditut. Intentsitate eta emozio handiko asteak izan dira. Txapelketako urduritasuna, irabaztea, komunikabide guztiei egindako elkarrizketak... pozik eta harro nago. Baina nire lagunen artean ni izaten jarraitu nahi dut; mutil sinplea, hainbat plan egiteko prest dagoena. Beraz, uda honetan atseden hartuko dut, pixka bat geldituko naiz eta familia eta lagunekin gozatuko dut. Eta berriro ere energiarekin topera nagoenean, Euskal Herriko txapelketa prestatzen hasiko naiz eta jarraitzeko gogo eta ilusio handiz itzuliko naiz. Tentsio uneak ere bizi izan ditut. Hain urduri egotean botatzen den izerdiak zapore gazi-gozoa uzten du. Atseden pixka bat behar dut. Iraila urrun dago oraindik. Beraz, nahikoa denbora dut txapelketa hori prestatzeko eta erlaxatuta eta deskantsatuta itzultzeko.

Zenbat denbora ematen duzu horrelako txapelketak prestatzen?

–Egia esan, ez dakit, ez dut denbora dezente behar; besterik gabe, txapelketa bat badut eta pixka bat praktikatzen badut, finalaren egunean trebetasun handiagoa izango dut. Horregatik gustatzen zait pixka bat praktikatzea eta prestaketekin gozatzea, baina ez dut gutxieneko entsegu-egunik behar. Momentuaren arabera.

Lehen esan didazu 15 urte daramatzazula bertsolaritzaren munduan. Denboran bi urte atzera egiten badugu, nola bizi izan zenuen pandemiaren hasiera?

–Pandemian gelditu egin behar izan nuen. Izan ere, nire lehen urtea zen bertsolaritzako irakasle gisa. Gasteizko hainbat ikastetxetan lan egiten nuen, eta, gainera, ikastetxeak itxi behar izan genituen lehenak izan ginen, herrietako ikastetxeak zertxobait geroago itxi baitziren. Eta urte hartan ni irakasle lanetan hasi nintzen. Egoera hori 22 urteko gazte askok bizi zuten bezala bizi izan nuen. Ezin naiz kexatu, ziur nago askoz jende gehiagok bizi izan zuela ni baino askoz okerrago. Aramaio oso herri txikia da, eta uste dut oso herri ona izan zela koronabirusaren pandemia ondo gainditzeko gai. Presio sozial handiegirik gabe. Ni gurasoen baserrian bizi nintzen orduan, eta baratzera eta denetara joateko aukera genuen. Ezin dut esan ondo bizi izan nuenik, gazteentzako kolpe gogorra izan baitzen gure bizitza sozial osoa eta gure lan-hasierak mugatzea. Baina hala ere, ez dut kexatu nahi, segur aski beste askok baino askoz hobeto bizi izan baitut pandemia.

Kulturak ere kolpe gogorra jaso zuen.

–Bai, kolpe gogorra jasan zuen koronabirusaren ondorioz. Hori ukaezina da. Baina gero gogo handiz itzuli ginen. Bertsolaritzak ere kolpe gogorra jaso zuen pandemian, baina gero ere zutitzen jakin izan du. Uste dut pixkanaka normaltasunera itzuli garela. Gainera, bertsolaritza beti aldatzen eta bilakatzen ari dela uste dut. Hori bai, aitortu behar dut ilusio handia egin zidala bertsoak plazetara itzultzeak. Plazak bertsolaritzaz gozatu nahi duen jendeaz betetzen diren bitartean, ez da inolako arazorik izango. Eta hori gertatzen ari da. Plazak bizitzaz betetzen ari dira, bertsolariek beraien lana egiten eta herritarren horretaz gozatzen.

Kulturaz gain, euskararen erabilera ere sustatzen duzu.

–Bai, horrekin koherentea izaten saiatzen naiz, eta beti euskaraz hitz egiten. Nire egunerokoan euskararen erabilera bultzatzen dut, ez bakarrik bertsolaritzarekin. Uste dut, gainera, euskarak egoera desberdina bizi duela Arabako toki bakoitzean. Esan dizut Arabako 19 ikastetxetan lan egiteko aukera izan dudala, eta harrigarria da zenbat aldatzen den egoera ikastetxe batetik bestera. Oso errealitate desberdinak dira leku bakoitzean gertatzen dena. Bakoitzak ahalegina egin behar du euskara bultzatzen jarraitzeko eta Araban indartsu jarrai dezan saiatzeko.