usika da arterik zuzenena. Begietatik eta belarrietatik sartzen dena. Emozioetara iristen dena. Eta musikak ere kolpe gogorra jasan zuen pandemian; bereziki, egin, entzun eta zuzenean sentitu behar den musika horretan. Gasteizko folklore-eskolatik, irakasleek eta zuzendariak DIARIO DE NOTICIAS DE ÁLAVA egunkariari esan diote pixkanaka normaltasunera itzultzen ari direla. Ez da lan erraza izan. Baina ilusioa, itxaropena eta musikarekiko grina ere ez zaizkie falta izan. Gainera, ziurtatu dute koronabirusaren pandemiak eta konfinamenduak eragindako esperientzia txar horretatik ikasitakoak ere atera dituztela.
Bakoitzak nortasuna ematen dio ikastetxeari, eta tresna desberdinak irakasten dituzte. Roberto Álvarez eskolaren zuzendaria da. Harekin batera, Eneko Espinok (txistua), Errando López de Luzuriagak (trikitia) eta Miriam Pérez irakasleak (pianista eta musika-hizkuntza) ziurtatu dute okerrena atzean utzi dutela jada. Datozen hilabeteei ilusioz aurre egiten diete, eta hurbileko desio eta pizgarrien artean daude Gabonak, iaz egin ez zen Gabonetako kontzertua eskaintzeko. Egunero, adin guztietako 750 ikasle inguru irakasten dituzte. Zazpi urteko haur txikietatik hasi eta adin mugarik gabeko nagusietaraino jarraituz.
1990-1991 ikasturtean Musiketxekoko egoitzan (San Antonio kalea, 14) lanean hasi zenetik, Udalaren Folklore Akademiak gasteiztarren artean euskal musika eta dantza irakatsi eta ezagutzera ematen jardun du. Honezkero, Akademia erreferentea da dantza eta musika tresna tradizionalei dagokienez. Ez da soilik hezkuntzara mugatzen; horrez gain, musika taldeak osatzen ditu, eta Gasteizen euskal doinu eta dantzak ezagutzera eman dituzten jarduerak antolatzen ditu. Akademian eman beharreko ikasgaiak maila bakoitzean, eta espezialitateak, musika Tradizionaleko musika-tresnak dira. Hau da, alboka, gaita, panderoa, perkusioa, trikitixa, txalaparta, txirula, txistua, dantza tradizionaleko espezialitatea, dantza, harrera eta lehen kontaktu musikala, musika hastapena, irakaskuntza osagarriak -musika eta dantza tradizionalak hobeto ulertzen laguntzen dutenak dira-, musikaren lengoaia -ikasgai hau ikasteko beharrezkoa da matrikula indarrean izatea gutxienez hauetako espezialitate batean: musika tresna bat, dantza edo Kantu tradizionala- eta taldetako irakaskuntza -taldekako irakaskuntzako izaera dute musika tresnen, abesbatzen eta dantzen taldeak-. Kantu tradizionaleko taldea ere badago eskolan, hau da, koroa, -adinez nagusia izatea guztiz beharrezkoa da-.
“Ia klase guztietan normaltasunera itzuli gara. Gure ikasleek gogo handia zuten normaltasunari berriro heltzeko, egunerokotasunari ekiteko eta klaseak berreskuratzeko, eta horrek normaltasun berri horretara itzultzen lagundu du”, azaldu du Roberto Álvarezek. Izan ere, akademia honetan irakasten diren tresna horiek guztiak aurrez aurre entseatu behar dira, musika irakasgai konplexua baita, eskolako zuzendariak zehazten duenez, on line eskaintzeko. Horregatik, konfinamenduan bizi izan ziren hilabeteak arraroak eta ziurgabetasunez beteak izan ziren.
“Telelana gurea bezalako lanbide batean inplementatzea oso zaila da. Batez ere ikasle berriekin, haiei ere lagundu behar zaielako eskua ondo jartzen instrumentua hartzerako orduan; beraz, birtualki, etxetik egitea oso zaila izan zen guretzat”, zehaztu du Miriam Pérezek. Baina lortu zuten, pazientziaz, klase guztiak aldi baterako bertan behera utzi beharrik ez izatea lortu zuten.
“Ez genuen itxi behar izan, zorte handia izan genuen, bai irakasleok egin genuen ahaleginari esker, eta baita ikasleen konstantziari esker ere”, dio Errando López de Luzuriagak. Erabili zuten metodoa on line eskola birtualak dira, ikasleak irakasleekin batera konekta zitezkeenak, saiakuntzetan lagun zitzaten. Metodo horrek hain ondo funtzionatu zuen ezen, orain ere, pantaila handi batzuk konektatu baitituzte teknologia berriarekin klaseak ematen jarrai dezaten. “Etxetik hain ondo funtzionatu zuenez, sistema ikasgelatik lantzea erabaki dugu. Bizi behar izan genuen egoera hain muturrekoa izan zenez orain lan-metodologia berria ezartzera bultzatu gaitu”, zehaztu du Eneko Espino irakasleak.
Ildo horretatik, nabarmendu behar da klaseak ez zirela eten, baina bai folklore akademiak urtean zehar eskaintzen dituen ekitaldi guztiak. Eta, alde horretatik, oraindik ez dute lortu normaltasunera itzultzea. Izan ere, horren isla da korua osatzen duten kideen murrizketa.
Pandemiaren aurretik, taldea 75 pertsona inguruk osatzen zuten, eta pandemiaren ondoren, jaitsiera txiki bat izan da; gaur egun, 60 pertsona inguruk osatzen dute. Gainera, ezin izan dituzte egin urtez urte egiten dituzten ekintza guztiak. 2021 honetan, koronabirusari aurre egiteko ezarritako neurriak direla eta, ezin izan dira egin kontzertuak eta ekitaldi tradizionalak, adibidez, abuztuan hiriko jaietan egiten direnak. Hala ere, korutik orain bi pizgarri dituzte gogoz eta ilusioz beteta jarraitzeko. Batetik, abenduaren 23an egiten den kontzertua eta, bestetik, Olentzeroren ongietorria udaletxean.
“Oraintxe bertan ilusioz beterik gaude Olentzerori ongietorria emateko eta abenduaren 23ko kontzertua prestatzen. Hain gertaera garrantzitsuak ditugula eta egin daitezkeela jakiteak energiaz betetzen gaitu, bai irakasleentzat, bai ikasleentzat, bai koroaren kideentzat eta dantzentzat. Gure pozgarria da jakitea musika tradizionala jo, gozatu eta arabar guztiei transmititu ahal izango diegula”, azaldu du Roberto Álvarezek.
Hala ere, zentzu horretan aitortzen du ziurgabetasunak eta hirian gertatzen diren koronabirus-kasuen hazkundeak egoeraz oso arduratuta egotea eragiten diela, edozein unetan Eusko Jaurlaritzak edo Pedro Sánchezen Gobernuak prebentzio-neurri gisa horrelako gertakizunik onartzen ez badu ere.
“Normaltasunera itzuli gara, bai, edo normaltasun horretara itzultzeko ahalegin handia egiten ari gara, baina kezka hor dago beti. Egun hauetan, gero eta informazio gehiago ematen da hirian gertatzen ari diren koronabirus-kasuen areagotzeari buruz, eta kezkatzen gaitu egoerak okerrera egiten jarraitzeak, eta, azkenik, iristear dauden egun garrantzitsu horiek ezin egiteak”, dio Enekok.
Ikasleen artean oraindik ere izaten den beste beldur bat entzunaldietako ospakizunak dira. Izan ere, akademia honen egunerokotasunean prebentzio eta segurtasun-neurriak hartu dira koronabirusa ikasleen eta irakasleen artean zabal ez dadin. Neurri horiei esker, urte osoan eta iaz ere, akademiak ez du erregistratu bere instalazioetan koronabirus-agerraldirik, -Koronabirusik ez dugu izan, baina gripea bai, leihoak etengabe irekita ditugulako eskolak aireztatuta daudela bermatzeko-, dio txantxetan Enekok. Hori dela eta, neurri horien artean aforoa murriztea dago, eta klaseetan ikasle gutxi biltzen dira, baina gero eta ikasle gehiago biltzen dira entzunaldietan, aldi berean hainbat musika-tresnarekin entseatzen baitira. “Hasieran, ikasle askok uko egiten zioten, baina orain animatuago daude”, diote irakasleek.
Hasierak
Akademiaren historia XX. mendeko 60.eko hamarkadan hasi zen, Txirinbil elkarteari Udal Dantza Akademia sortzeko eskatzearekin batera. Txirinbil elkarteak protokolo-lanak egiten zituen Udalaren ospakizun esanguratsu zenbaitetan. Gainera, benetako dantzari-harrobia zen. 1989an Udal Dantza Akademiaren funtzionamendua berraztertzea erabaki zuen Udalak, eta hartaz arduratzeko proiektuen lehiaketa publikoa deitu zuen. Indarra elkarteak irabazi zuen lehiaketa. 1990an idatzi ziren dantza eta musika-tresna autoktonoen akademia bat sortzeko oinarriak. Ez zen inor aurkeztu lehiaketa publikora, eta Udalaren Kultura Sailak zuzenean hartu zuen bere gain ekimena. Hartara, “ordura arte eskaintzen zen dantza tradizionalaren irakaskuntza gainditu, eta eskaintza zabaldu egin zen euskal kulturako musika-tresna tradizionalen irakaskuntza gehituz.
Horrela eratu zen gaur Udal Folklore Akademia izenarekin ezagutzen duguna. 1990-1991n izan zen Akademiaren lehen ikasturte ofiziala”, azaltzen dute Udaletik. “Akademiaren bilakaeraren hurrengo etapa 1997an aurkituko dugu, Udal Txistulari Banda Akademiaren menpe jarri zenean, hartara Udal Folklore Akademia - Txistulari Banda atala sortuaz”, gaineratzen dute. Hauek dira 1990-1991 ikasturtean eman ziren ikasgaiak: alboka, dantza, gaita, trikitixa, txalaparta eta txistu.
Hurrengo urtean beste ikasgai bat gehitu zen: perkusioa (folklorean). 1992-1993 ikasturtean, berriz, panderoa eta txirula izan ziren ikasgai berriak. 1993-1994 ikasturtean Musikaren lengoaia eta taldeko ikasgaiak (instrumentala, abesbatza eta dantza), musika ikaskuntzei buruzko legedi berriarekin bat etorriz; jarduera artistikoa talde-jarduera gisa ulertzen zen.
“Azkenik, jakinarazi behar da Akademia ez litzatekeela ezer proiektu honen bene-benetako protagonistak gabe, urtez-urte ilusio handiz hemen ikasi duten ikasleak. Datuak adierazkorrak dira: 1990-1991 ikasturtean 138 matrikulekin hasi ginen, eta gaur egun 800 baino gehiago daude”, ondorioztatu dute.
