MANDALA berba entzuterakoan,monje tibetarrekkoloredun hareazlurrean egindako diseinugeometrikoak datozkigu gogora.Natura osotasun bakar bat legezbegiratu eta ulertzen duten Ekialdeurruneko filosofia eta erlijioen adierazpenak.“Nahiko ikuspegi zuzenada hori”, Nerea Agirreren (Bergara,1968) aburuz, “baina sakonagoa dakontua”. Natura osotasun bakarraizanik eta gizakia horren parte izanda,mandalek sortzen eta margotzendituen pertsonarengan eraginhandia izan dezakete,Agirreren hitzetan:“Norbere buruahobeto ezagutzekobidea dira.

Lasaitasunaematen dute,zen momentua,barruan dugunzurrunbiloa gelditueta esentzianduguna eta garenasustatzeko balio dute”.Garaiotarako bereziki egokiakdirela deritzo ere bai: “Hau guztiaegun bizi ditugun garaietarako osobaliogarria da, esentziara itzultzea,beldurrik gabe zero mailara bueltatzea.Denetarako mugak jartzendizkigutelako txikitatik, hau ezin da,hau gaizki dago, eta horrela barnegarapena blokeatzen digute. Mandalenideiaren atzean oinarrira, muineraitzultzea dago, muga horiekburutik kendu eta barruan dugunaatera ahal izateko. Ez dago moduegoki edo desegokirik”.

Sanskritoz zirkulu esan gura dumandala hitzak; manda eta la berbenarteko hitz konposatuak, hainzuzen: lehena, esentzia izanik etabigarrena, edukiontzia. Esentziaduena edo esentziaren esfera, zelanbaitesateko. Unibertsoaren isla diraforma horiek eta lauki batenbarruan kokatzen den zirkuluak unibertsoarenzentroa irudikatzen du.

Berak diseinatutako hamazortzimandalez osatutako koadernoa kaleratuberri du Agirrek, Jade Suchnesssenarraren laguntzarekin. Kolorerikez dute diseinuok, “norberak,barneak esaten dion moduan, koloreztadezan. Hortik dator liburuarenizena, Bidea Koloreztatu”. Bikoteaksortutako Hartz-Pagoa argitaletxeakatera du lana, euskara hutsez idatzitakoazalpenekin.

MUNDUKO KULTURA GUZTIENPARTE “Barrutik ateratzenzaizkizun irudi objektiboak diramandalak”, Suchness-ek (Sacramento,Kalifornia, AEB, 1959) euskara etaingelesa bilbatuan adierazi bezala.“Barrutik kanpora ateratzen dira eta,atzera ere, zeuregana datoz”. Etabehin eta berriz errepikatzen denzikloaren ideia hori, zirkuluak irudikatzenduen zikloaren ideia hori,ez da soilik Ekialdeko kulturetanageri, dio: “Budismotik badauka zerbait,baina Ameriketako indioen kulturatikere bai. Medizinaren gurpilarenkontzeptua oso zaharra da,garai batean asko praktikatzen zen,han eta hemen. Eliza kristauetakobeirateetan ikus daiteke kontzeptubera eta Euskal Herriko lauburuetanere bai. Zer dira, bada, zikloaadierazten duten lauburuak?”.Egiptoko eta Mexikoko piramideetanaurkitu izan dituzte irudimandalikoak, Agirrekoroitu duen lez. Baieta Txina klasikokoartelanetan ere.

Mandalen unibertsaltasunazirkuluak transmititzenduenperfectzioariegotzi dio bikoteak,azken batean“naturaren zikloarenerrepikapenarenirudia da, itzulera etengabea”,gehitu du bergararrak.

Irudi hauen funtzioen artean ?lasaitzeaz,osasun mentala garatzeaz edotanorbere burua hobeto ezagutzeazaparte, besteak beste?, buruaren etaadimenaren gaitasuna areagotzea erebadago. “Zentzumenak piztu eta senarenahotsa entzutea”, azaldu du Agirrek.Eta bada bera horren adibide ere:“Mandalak egiten hasi nintzenetikmargotzen hasi naiz ere, ikatz-ziriz,Euskal Herriko leku magikoak gehienbat: Gaztelugatxe, Anboto, Ogoñokolurmuturra?”. Eta zinez koadro ederrakegiten dituela Agirrek.

Hamazortzi diseinu aukeratu dituztelehen liburuxkarako, bigarren batere kaleratzea baitute gogoan. Zituztenguztietatik “sinpleenak” hautatudituzte. Hamazortzi. Eta ez daedozein zenbaki beraientzat: “Berraragiztatzeansinesten dugu guk, bestebizitza batetik gatozela eta geureesentziak beste bizitza bat izangoduela fisikoki hiltzen garenean. Bizitzetarahamazortzi azturekin gatoz,batzuk txarrak, beste batzuk hobeak,baina den-denak aurreko bizitzetatikekarriak. Eta horiek automatikokiez errepikatu eta aldatu ahal izatekokontzientzia behar da”.

Carl Gusav Jung psikoanalistasuitzarra izanzen mandalak sendabidemoduanerabiltzen aitzindarieta bide horijarraitzen ari daAgirre, liburuasaltzerakoorduan. “Osasunkontuekin lotutahobeto sal daitekeelauste dut. Euskal Herrian, oro har, gauza hauekikojarrera ez baita batere ona”. Atsekabepuntu batekin sorginen kontuakaipatu ditu: “Euskal Herrian harrotasunezhitz egiten da sorgineiburuz. Eta sorginak, finean, pertsonarenosasunaren eta naturarenarteko konexioa ikusten zuten emakumeakziren, lotura zuzena dagomandalen eta sorginek egiten zutenarenartean”.

AMERIKETATIK EUSKAL HERRIRALondresen hiru urte bizi ostean, SanFrantziskorako (Kalifornia, AEB)bidea egin zuen Nereak 1995ean. Bertanargazkigintza eta Shiatsu eta TuiNa akupresio terapiak ikasi zituenBerkeley-ko Unibertsitatean eta, lauurteren buruan, Mexiko Berrira joanzen. Jade, bestalde, Sacramenton jaiobaina Palos Verdes-en (Kalifornia,AEB) bizi izan zen unibertsitaterajoan arte. CSU Chico-n arte ikasketakamaitu eta Alaskara bideratuzituen urratsak.

Izotzak kiskaldutakoparaje horiek, baina,eguzki izpizblaitutako MexikoBerrikol u r r e n g a t i kaldatu zituen,“zerbait deikazebilkidalako”.

Bertan ezagutuzuen Dru Kristeltxamana eta, horrenbitartez, Nerea.Egurra eta beruna elkartuta, hartzeneskultura ikusgarriak egiten dituJadek. “Koloradon izan dute harrerarikonena”, Agirreren berbetan. Etahan erakusketa bat egin ostean bertarabizitzera joatea erabaki zuten.“Natura modu basatian sentitzen daKoloradon”. Hirietako bizimodu azeleratuetatikbeti urrun, nomadakbezala bizi izan dira Ameriketanbarrena. “Waldorf pedagogia jarraituta,etxean ikasi dute beti haurrek,eskuekin gauzak eginez eta sormenalanduz. Eta hezkuntza sistemahorren parte ere bada leku berriakezagutzea”, azaldu du Nereak. Leo,seme nagusia, hamabost urtera artehezi zuten horrela, gero eskola arauturasartu zuten eta egun Hawaii-koUnibertsitatean etnobotanika ikastendihardu. Taresa eta Izarra-Merielgaztetxoak dira oraindik eta Bergararajoan dira gurasoekin. “EuskalHerria eta euskara bertatik bertaraezagutzeko”.

Nahiko ondo moldatzen dira haurrakeuskaraz eta, gurasoak lez,artista hutsak dira: panpinak, krisketak,belarritakoak, lepokoak, eraztunak?egin eta saltzen dituzte. Orain,Bergaratik Hondarribia edo Biarritzaldera joatea dauka familiakburuan: “Uste dugu eskulturak etamargoak hobeto saldu ahalko ditugulabertan”, bukat