BASERRIAK, familia unitate bezala,ekonomikoki buruaskia izateari utzidio. Baserriak euskal gizartean urteetanzehar izan duen pisua galdu egindu. Izan ere, azken urteetan tradiziotik modernotasunerakobidean baserriko bizimoduaaldatu egin da. Julio Caro Baroja antropologoakaldaketa hori denboraren irizpidearenarabera ulertzen zuen eta horren arabera azalduizan ditu iraupena eta galera. Transformaziohorren adierazle diren ezaugarriak jasotzenditu Berriro igo nauzu ikus-entzunezkoak,istorio baten modura.
Baserriak lan gogorra esan nahi du. Baratza,larreak, animaliak eta lurra zaintzea, ereitea,haztea edota jasotzea. Bizimodu horren erdiguneanerlijioa egon da. Naturari lotuta egin dutebizitza baserritarrek. Duela ez askora arte horrelamantendu da bizirik baserria, asko landetxebihurtu diren arte, dokumentalean ikusten denbezala. “Kontatzeko informazio asko zegoen, bainazerbait laburra eta desberdina nahi genuen”,azaldu du Carlos Rodriguezek. Horregatik poesiaitxurako testuan pentsatuta jo zuen KirmenUriberengana. Idazle ondarrutarra izan da lanarenizenburua proposatu duena, iraganeko kontuakgogoratzera baserrira igotzen den pertsonaiakegindako gogoetari erreferentzia eginez.
IRUDI ETA SOINU PURUAK Argazkia oso indartsuada. Eta irudi horiek bata bestearen atzetikharrapatu ditu Carlos Rodriguezen kamerak.Sekuentzia berean kontatzen da 150 urteko baserrikobizimoduaren eboluzioa. Eta irudiakbezainbesteko indarra dute soinuek. Hori da lanhonen ezaugarri nagusietako bat, zuzendariak sentsoriala da”.Kirmen Uriberen testutik abiatuta,hizkuntza narratiboaz ahaztu eta sentipenetanoinarritutako soinuak erabili nahi izandituzte. Euri ttanttak, zintzarri hotsak, txalapartarendoinua, irrintzia, txakur zaunka etabeste hainbat hots entzuten dira. “Musika benetanharribitxia da”, aitortu du zuzendariak.Bi baserri agertzen dira nagusiki eta biak Aiandaude.Kasualitatez, gainera, izen bera dute biek.Bata Aranburu da eta bestea Aranburu zahar.
Lehenengoa iraganeko baserri tradizionala kokatzeko erabili dute eta bigarrena landetxebihurtutako baserria irudikatzeko. Filmaketalanak egiteko Gipuzkoa osotik barrena ibili zirenbaserri bila eta gidoian azaltzen ziren ezaugarriakbetetzen zituztenak Aian aurkitu zituzten.“Ahalik eta inguru puruena zuten baserriaknahi genituen, argi elektrikoen zutaberikgabekoak, errepiderik gabekoak eta modernotasunkutsurik ez zutenak”, kontatzen du CarlosRodriguezek. Biek baserri egitura bera izateaeskertu egin dute, lehengoa eta oraingoauztartzeko lanetan batez ere.
GALDU ALA IRAUN XIX. mendea berreraikitzerakoanlana erraza izan dela aitortu du zuzendariak.“Aranburu baserrian garai horretakoobjektu ugari aurkitu dugu”. Gurdia, laia, segaedota aizkora azaltzen dira, besteak beste.Pertsonaiak aukeratzeko orduan ere tentuz ibilidira, ez baitute hiriko jendea baserritarrezmozorrotu nahi izan. “Lehenengo parteko aktoreguztiak baserritarrak dira”, gehitu du.Funtsean, naturaltasuna bilatu nahi izan dute,autentikotasuna lortzeko. Hala ere, lan honetankontatzen dena fikzioa da, errealitatetik abiaturikmuntatutako istorioa baita.
Garai batean mundu magikoa zabaltzen zentokia bezala deskribatzen da baserria. Orainpenaz eta minez gogoratzen ditu protagonistakgaldu diren magikotasunezko elementuak.Lehen mendiak igortzen zuen soinua gaur ez daentzuten, motorren eta autoen zarata baitago.Eta horrela, landetxe bihurtutako baserri horretakopagopetik elkarbanatzen ditu ahoz goranprotagonistak iraganeko istorioak, haurtzarokobidera itzulita. Izan ere, pagoa da iraunkortasunarenelementua, bizimodua aldatu arrenbaserri ataurrean dagoen pagoa baita mende etaerdi, mardul, iraun duen bakarra.esan digunez. “Soinua pieza honen gakoa da. Oso
