Bizitzak salbatzen dituzten ekintzak

Hezur-muina ezinbesteko ehuna da bizitzarako, bertan ekoizten baitira odoleko zelula guztiak sortzeko gai diren zelula amak. Zelula amak hezur-muinetik, odol zirkulatzailetik eta zilbor-hesteko odoletik lor daitezke. Hezur-muinaren transplantea ondo egiteko, gaixoarekin bateragarria den emaile bat behar da. Herentziaren legeak direla eta, anaia bat beste batekin bateragarria izateko probabilitatea %30ekoa da, Osakidetzak dioenez, eta %5ekoa baino ez familien artean. Transplantea behar duen gaixo batek familia-emaile bateragarririk ez badu, ahaidetasunik gabeko borondatezko emaile baten bila hasten da. Emaile boluntarioen munduko erregistroen bidez egiten dira emaileen bilaketak, eta REDMO Hezur-muineko Emaileen Espainiako Erregistroa da horretaz arduratzen dena.

Hala ere, milaka emaileri ez zaie behin ere deitzen, gaixo batekin bateragarria izateko zailtasuna dela eta. Zuzendariak azaldu duenez, "hezur-muinaren emaile izateko, oso nortasun genetiko nabarmena behar da, eta, horregatik, erregistroak mundu mailakoak dira, oso zaila baita pertsona bat aurkitzea hurbileko ingurunean, emaile izateko behar adinako identitate genetikoa duena". Zailtasun horren ondorioz, "dohaintza bat egiteko aukerak urriak dira pertsona baten bizitzan zehar". Horregatik da beharrezkoa emaileen munduko erregistroa hazten jarraitzea. "Badirudi pertsona batek dohaintza eraginkor bat egiteko aukera bat dagoela 500 edo 1.000 artean. Hori emaile kopuruaren araberakoa da, baina apuntatzen direnen artean gutxik eman ahal dute hezur-muina", nabarmentzen du. Horregatik, eta gaixoarekin bateragarriak diren hezur-muineko emaileak aurkitzeko bateraezintasunagatik, beharrezkoa da munduko erregistroak handitzen jarraitzea eta arabarrek eta euskaldunek emaile gisa inskribatzen jarraitzea ia minik gabeko esku-hartze horretan. Baina, zein da emailearen profila?

Edonork eman dezake muina, nahiz eta baldintzak dauden. Oro har, hezur-muinaren emaile izan daiteke 18 urtetik 40 urtera bitarteko pertsona osasuntsu oro, betiere hartzaileari transmititu dakiokeen gaixotasunik ez badu eta dohaintzaren ondorioz bizitza arriskuan jar dezakeen gaixotasunik ere ez badu. "Emaileak pertsona osasuntsua izan behar du, gaixotasun kardiobaskular garrantzitsurik gabea, eta osasun ona izan behar du, oro har", azaldu du. Adinari dagokionez, zentro honetatik eskatu dute gehieneko adina 40 urtekoa izatea, emaileari denbora eman diezaion munduko erregistroan urte erabilgarri gehiagoz egoteko. Ildo beretik, emailea izatea oso erraza da. Osakidetzak prozedura bat dauka ezarrita emaile egiteko. Alde batetik, interesdunak harremanetarako telefono batzuk ditu, informazioa eskatu duen pertsonaren datuak jasotzeko. Bestalde, dohaintzari eta jarraitu beharreko prozesuari buruzko informazio osoa eta zehatza bidaltzen da (posta elektronikoz edo postaz). Informazioa jaso ondoren, herritarrak interesa badu, adierazitako telefonoetara deitu beharko du, osasun-profesional aditu batekin elkarrizketa pertsonala izateko hitzordua eskatzeko. "Elkarrizketa oso garrantzitsua da, emailearen balizko zalantzak argitzen baitira", azaldu du Osakidetzak. Azkenik, ados egonez gero eta baimen informatua sinatuz gero, analisiak egiten dira emailearen osasuna zehazteko eta informazio hori nazioarteko erregistroetan sartzeko, bai eta behar duen edozein pazienteren eskura jartzeko ere, munduko edozein tokitan. Azkenik, muinaren erauzketa munduan gaixoren bat gaixoarekin bateragarria denean bakarrik egingo da.

Horrelako dohaintzak egiteko orduan, herritarren beldur ohikoenetako bat da esku-hartzea mingarria izango den ala ez. Ildo horretatik, Miguel Ángel Vesgak azaldu du transplantea egiteko beharrezkoak diren zelula amen erauzketa bi modutan egin daitekeela. Alde batetik, hezur-muina anestesia orokorraren pean ematea dago. Esku-hartze mota hori gaur egun ez da ohikoagoa. Kasu horretan, profesionalaren arabera, emaileari hezur-muin kopuru bat ateratzen zaio ziztada aspiratiboetatik, eta egun bateko ospitaleratzea eskatzen du. Hala ere, urteen poderioz, eta medikuntzaren aurrerapenari esker, gaur egun bigarren aukera bat dago, ohikoena eta sinpleena: aukera horretan, emaileari botika injektagarri bat ematen zaio, anbulatorioan, dohaintza egin aurreko lauzpabost egunen arinago. Erauzteko ez da ospitaleratzerik behar, saio batean edo bitan egiten da aferesi izeneko teknika baten bidez, eta odol-emate baten antzekoa da, baina bi orduz luza daiteke. Azkenik, zuzendariak esan du hezur-muina emateko deia egiten duten bakoitzean odola emateko deia egiten dutela. Izan ere, aipatu duenez, ohikoa da muin-emaileak lehenengo odolekoak izatea, eta gero bestelako dohaintzekin jarraitzera animatzea. "Oso garrantzitsua da ausartzen diren herritarrak odola ematera animatzea eta pauso hori ematea; garrantzitsua da, halaber, hezur-muineko donazio mota horien berri izatea, nahi dutenek mundu mailako erregistroan izena eman dezaten", esan du. Izan ere, 500 edo mila pertsonako pertsona bakar bati eskatuko zaio interbentzioa egiteko bizitza salbatzen laguntzeko, hezur-muineko bateraezintasuna ohikoa baita. Bi dohaintza horiek ez dira mingarriak eta seguruak dira pazientearentzat. Hala ere, "gaixo askorentzat bizitzak salba ditzakeen ekintzak dira". "Herritarrak odola ematen hastera animatzen ditut, dohaintza hauek hezur-muineko emaileenarekin oso lotuta doaz, lehena ematen duenak bestelako laguntzak ere eskaintzen ditu askotan". Zenbakitan, Euskadin bost minuturo pertsona batek odol transfusio bat behar du, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak emandako datuen arabera. Odolaren beharra etengabea da, egunero, ospitaleek eta klinikek "odola behar dute gaixoak artatzeko, ebakuntza kirurgiko gehienek eta tratamendu mediko askok transfusioak behar baitituzte", azpimarratzen du Osakidetzak.

Laguntza. Esaten dute munduan ez dagoela laguntzen duenaren bihotza baino indartsuagorik. Baina ekintza batzuek,itxuraz errazak badira ere, laguntza jasotzen duenaren bihotza ere indartzen du. Odoleko minbiziak, hala nola leuzemiak, linfomak eta mieloma anizkoitzak, edo hezur-muineko gaixotasunek (adibidez, anemia aplastikoa, bizitzarekin ia bateraezina dena), sendabidea izan dezakete kimioterapia bezalako tratamendu agresiboekin, baina baita hezur-muineko dohaintza altruistekin ere. Gaur egun, 16.000 arabar, bizkaitar eta gipuzkoar inguru daude munduko emaile-erregistroan izena emanda, baina gehiago behar dira. Atzo ospatu zen Hezur-muinaren eta Zilbor-hesteko Odolaren Emailearen Mundu Eguna, eta Transfusio eta Giza-Ehunen Euskal Zentrotik, Miguel Ángel Vesga zuzendariak herritarrak erregistroan inskribatzera animatzeko deia egin du.

Nola egin? Miguel Ángel Vesgak azaldu du transplantea egiteko beharrezkoak diren zelula amen erauzketa bi modutan egin daitekeela. Alde batetik, hezur-muina anestesia orokorraren pean ematea dago. Esku-hartze mota hori gaur egun ez da ohikoagoa. Kasu horretan, profesionalaren arabera, emaileari hezur-muin kopuru bat ateratzen zaio ziztada aspiratiboetatik, eta egun bateko ospitaleratzea eskatzen du. Hala ere, urteen poderioz, eta medikuntzaren aurrerapenari esker, gaur egun bigarren aukera bat dago, ohikoena eta sinpleena: aukera horretan, emaileari botika injektagarri bat ematen zaio, anbulatorioan, dohaintza egin aurreko lauzpabost egunen arinago.

Herentzian. Herentziaren legeak direla eta, anaia bat beste batekin bateragarria izateko probabilitatea %30ekoa da, Osakidetzak dioenez, eta %5ekoa baino ez familien artean. Transplantea behar duen gaixo batek familia-emaile bateragarririk ez badu, ahaidetasunik gabeko borondatezko emaile baten bila hasten da. Emaile boluntarioen munduko erregistroen bidez egiten dira emaileen bilaketak, eta REDMO Hezur-muineko Emaileen Espainiako Erregistroa da horretaz arduratzen dena.

"Herritarrak odola ematen hastera animatzen ditut, dohaintza hauek hezur-muineko emaileenarekin oso lotuta doaz, lehena ematen duenak bestelako laguntzak ere eskaintzen ditu askotan".