BERANTURIKO arabarlautadan aise marraztudaitekeen profilbatek atentzioa ematendigu. Lautadako paisaiakhori, berde eta marroi koloretakouhin-tapiz bat dirudi;horren gainean kokatzen direnelementuak gailentzen dira, etahorregatik, orientaziorakoidentifikatzaile bilakatzen dira.Tradiziozko arkitektura domestikoamultzokaturik ageri dalautadan herrixkak osatuz, etanekazal pabiloiak ingurukolurraldearen produkzioarenerakusleiho dira, aldi bereanbertako biztanleen ogibide etaelikatze ereduen irakurketa egiteaahalbidetzen dutelarik. Araban,nekazaritzari lotutakoeraikuntza paisaia-arkitekturaere bada, alegia.

Santurden gara, Arroniz olibondoakhazten diren lursail batibegira. Olibondoek uhin-tapizamarrakatu egiten dute eta zerraformako estalkiaren nekazalpabiloiarenformako olibondoekhasitako paisaiaren orrazteegitekoa indartzen dute.

Nekazaritzarako baliogarriaden nabeak gutxieneko dimentsioakbehar ditu makinariahandiak maniobrak errazburutu ditzan. Nabearen neurriazehaztea nekazal-arkitekturarenerabaki nagusienetakoada, bi eskalatan funtzionatubehar duelako:paisaian txertatzen dengorputza da, alde batetik,eta nekazal lurrenazalerak eskatzen duenmakinaria beharrenneurrira erantzun behardu, bestetik.

Santurdeko nekazal-pabiloiak,makinaria pisutsuarengordailua izateaz aparte, olioarendastamenerako espazio batere badu, kanpoko bisitariakjasotzeko eremu bat. Horregatik,luzerako gorputzaren ertzbat lanerako erabiltzen da etabeste ertza produktuaren erakusketarako.Bi funtzio hauekpabiloiaren barne puskaketabat eragin dute, estalki bakarbatek bateratzen dituela. Pabiloiarenluzerako masan gertatzenden hutsuneak paisaiarenmarko funtzioa betetzen du,kanpotarraren begirada zuzenduzeta erakustaldiaren partebilakatuz. Izan ere, olioa gustagarriaden urrezko-likidoa da,baina baita paisaia eraikitzaileaere.

Nekazariak praktikotasun etasen oneko gizakiak dira. Nekazaritzarenestetika egiteko funtzionalaren emaitza izan ohida. Edertasun berezi honenxarma aurrez jarritako helburuaez izatean datza, era naturalbatean ateratzen dena etaprodukzio-prozeduraren irakurketakognitiboaz jantzitakoestetika dugu. Nekazarien eraikuntzakberriki berrerabilpenmaterialetangaldu egin direlaesan beharra dago, modernitateaklehen sektorearen aurkajaurti duen bortizkeria ekonomikoarenadierazle.

Santurdeko adibideak nekazaritzarigarai bateko dirdira itzulinahi dio, tradizio eta berritasunarenadiskidetze ariketa batproposatuz. Adreiluaren erabileraarkitektura garaikideanurritan aurkituko dugu; adreiluaez omen dela “modernoa”diote, plastikoa eta metalarenerabilera soilak gaurko joeretanmurgilduko gaituelakoarenustetan. Santurdeko pabiloiaIX. Adreilu-Arkitektura Sarietanhautatua izan zen, adreiluarenbitartez irudi gaurkotu batlortu daitekeela frogatu etanekazal pabiloiaren adibide onbat dela aitortzen duen saria,hain zuzen.