ELEBERRIAREKIN, poesiarekin edoipuingintzarekin gertatu zen bezalaxe,Jon Kortazarren ikerketa taldeak bereseigarren alea argitaratu du oraingutxi, joera bera jarraituz: “Sarreran azken 30urtetan nobelak, poesiak edo antzerkiak izanduten ibilbidea kontatzen dugu eta gero, bananbanan15-20 lan bereizi aztertzen ditugu, generoakeman dituen obra nagusiak aztertuz”, azaldudu Kortazarrek, oraingo honetan koordinazioazarduratu dena.

Karlos del OlmokKortazarren gonbita jaso zuenliburu hau zuzentzeko, nahiz eta berak aspalditikzeukan buruan horrelako ideia bat. “BanengoenEuskal Herrian egin dugunaren modukolan baten beharra zegoelakoan, literatur kritikarenaldetik nahiz euskal antzerkigintzarenhistoria bestela, era ezberdin batez, idazten hastekoere. Bestalde, Del Olmok argi utzi du azkeneuskal literatura dramatiko argitaratuaren historiaegin dutela, “literatura dramatikoarigaurko euskal literaturaren sisteman mereziduen lekua emateko saioa izan da”.

Kontuak horrela, liburua idazteko irizpideenartean euskal literatura dramatiko argitaratuaaztertzea izan da lehena. Bigarrena aldiz, “ekialdekonahiz mendebaldeko idazleak edo dramaturgoakanalizatzea”. Emakume idazle eta gizonenlanak modu parekatuan ere jorratu dituzteeta aztertutako hamarkada bakoitzeko ordezkarirenbat izatea ere kontutan izan dute. Gainera,“autonomia estatutuek zenbait euskal lurralderieuskarazko politika kulturalak abian jartzekoaukera emaniko unea” aukeratu dute irizpidehistoriko nagusi moduan.

Euskal antzerkigintzaz, Del Olmok dio taularatzendena “merkatuaren legearen mendean”dagoela gehienbat. Euskal Herrian, “ekimenpribatuak ez du antzerkia sektore estrategikotzatikusten, eta erakunde publikoek ez duteeuskal antzerkigintza bultzatzeko politikarik,ez antzerki nazionalik ezta konpainia nazionalikere”, gaineratu du.

Gauzak hala, konpainiek nahiago izaten dituztelan itzuliak edo egile ezagunen lanak, idazlanakpropio agertokirako idatzita egin ez arren.“Inor ez da ausartzen egile edo obra berririkekoiztera. Eta zer egin behar du idazleak, berekonpainia eratu lana eszenaratu hala izateko?”.

TESTU DRAMATIKOAK SUSTATUZ Antton Lukuizan da liburuan aztertu den idazleetako bat.Bere kasua bestelakoa da. Amikuztarrak antzezlemoduan eman baitzituen bere lehenurratsak antzerkiaren munduan. 1985ean izanzen hura, Hirurak bat taldearekin, hain zuzen.Ibilbide literarioa 1996an hasi zuen Lukuk Tuquoque fili obrarekin, hauxe bera izan da IratxeRetolaza EHU-ko irakasleak aztertu duena.“Lukuren narrazio-laburrak ezagutzen nituen,eta asko erakarri ninduen begirada jorratuzuen narrazio horietan. Jakin-min hori areagotuzitzaidan Lukuren Euskal kultura? irakurrinuenean. Saiakera hartan argi ikusinuen pentsalari eta sortzaile interesgarria zela.

Tu quoque fili-ren inguruko lan honek Lukurenantzerkigintzara, eta zehazki testu dramatikoetara,hurbiltzeko aukera eman dit”,azaldu du. Retolazaren ustez, “nolabait, literaturadramatikoa aztertuz, eta haren irakurraldia eginez, testu dramatikoek ere, antzezpenazbeste, irakurgai interesgarriak izan daitezke”,eta horrelaxe adierazi nahi izan duteEgungo euskal antzerkiaren historia liburuarekin.“Testu dramatikoen irakurketa sustatzekoasmoa ere izan dugu. Shakespearenobrak ikusi ezezik irakurri ere egiten ditugu.Euskal antzerkiaren esparruan, aldiz, bai klasikoekin,bai obra modernoekin irakurraldiarenbide hori oso gutxi garatu da”.

IRAKURTZEKO EDO ANTZEZTEKO? Xabier Etxanizirakaslea ere euskal literaturaren historiarenikerketa-taldeko kidea da. Berak bi obraaztertu ditu liburu honetarako, Lurdes IriondorenBuruntza azpian (1979) eta Patxi ZubizarretarenOhe deseginak (2008). Etxanizenkasuan, antzerkigintzaren teorian dauden obrezgain, haur eta gazte literaturari buruzkoak erekontuan hartu behar izan ditu Iriondoren lanaaztertzerako orduan. “Burun-tza azpian liburumoduan irakurria izateko argitaratu zen etabaita jolas moduan, eskoletan, lagun artean…antzeztu ahal izateko ere. Horregatik, haurrentzakohonelako liburu askok bezala, bi irakurketaditu: literatura liburu gisa edo antzeztekotestu gisa. Edozein modutan, nire ustezobra hau irakurtzeko egin zen; garai hartan irakurtzekotestu samurrak eta sinpleak beharzirelako; baina, era berean, antzezteko aukerarizirrikitu bat zabalik utzita”.Euskal Herrian idatzitako antzerki-testu guztiakberaz, entzuteko baino gehiago, irakurtzekosortuak izan direla ondorioztatu dezakegu.Ikusteke dago etorkizunean literatura etaeszenatokiak uztartzerik duten.