- "Etxeko langile asko kaleratzen ari dira langabezia eskubiderik izan gabe. Halaber, barneko emakume enplegatu asko enplegatzaileen etxeetan daude, eta ezin dira kalera atera, ezta asteko atsedenaldia bete ere. Gainera, lanean jarraitzen duten askok, koronabirusetik babesteko protokolorik gabe egiten dute lan, eta, kasu batzuetan, lanaldi handiak egin behar dituzte bizi garen egorea berri honetan".
Hori da Josefina Roco Sanfilippok egiten duen baieztapena, Txefi izenez ezagunagoa, Mundubat Fundazioko Genero Sailekoa eta Langile Ez Domestikatuen Kolektiboko aktibista dena.
Izan ere, azken asteetan, Langile Ez Domestikatuek eta Mundubat Fundazioak plataforma birtual bat sortu dute (interdependientes.org), alde batetik, alerta-egoerak eta koronabirusaren krisiak sektorean izan duten lehen eragina jasotzen duen inkesta bat biltzeko eta, bestetik, plataforma horretan sortu duten online aholkularitza juridikoa artatzeko, sektore horretako langileei laguntzeko. "Etxeko eta zaintzako langileen era guztietako kontsultak eta galderak iristen ari zaizkigu une honetan. Normala denez, zalantza asko dituzte, hasieran kaleratuak izan zirela esateko deitzen ziguten", nabarmentzen du Josefina Rocok. Izan ere, koronabirusak ez ditu pertsonak bakarrik jo, milaka gaixo eta hildako utziz. Era berean, eragin larria izaten ari da ekonomian eta, bereziki, enpleguaren zenbait sektoretan. Besteak beste, etxeko langileen sektorean bertan.
Alegia, Fundaziotik salatu dutenez, etxeko langileek gertakari historiko bati egin behar diote aurre: askotan, haietako asko beren lanpostuetan aurkeztu dira, eta, beste abisurik gabe, beraien kontratuak edo zerbitzuak bertan behera uzten direla jakinarazi zaie. "Ez etorri gehiago nire etxera lan egitera nire lanarekin zer gertatuko den ez dakidalako" edo "ez etorri gertatzen ari den guztia bukatu arte" dira azken asteetan gehien entzuten ari diren esaldietako bi. "Kaleratze horiek guztiak irregularrak edo legez kanpokoak dira; oro har, ez dute kalte-ordainik, ezta legeak ezarritako aurreabisu edo mekanismorik ere". Rocok esku-hartze bakoitzean errepikatzen du: etxeko langileei genero, klase sozial eta kolonialtasun desberdintasunek zeharkatzen dituzte. Kapitalismoak koipeztatutako kate baten "azken maila dira".
"Kaleratzearen ostean, emakume askok Gizarte Segurantzan alta emanda jarraitzen dute eta kuotak beraiek ordaintzen dituzte kotizatzen jarraitzeko aukera ez galtzeko: izan ere, migratzaile askorentzat hori baldintza baita atzerritartasun espedienteak berritu ahal izateko. Hori ere ahalegin handia da langileentzat, diru-sarrerarik gabe ere Gizarte Segurantzaren kotizazio osoa egiten ari direlako, noski, hori legez kanpokoa denean", zehaztu du.
Egoera horretaz gain, emakume askok barne-lana egiten dute etxeetan eta, egoera horretan dauden emakumeen lan-baldintzak okertu egin dira orain. Josefina Rocoren aburuz, egoera horretan lan egiten duten emakume askok ez dute asteko atsedenerako eskubiderik, nahiz eta etxebizitza horretatik kanpo seme-alabak eta familia ere izan ditzaketen. "Emakume horiek isolamendu egoera oso altuan daude. Langileen %80 inguruk ez dute asteko atsedenaldia errespetatzen eta nagusiaren etxean egoten dira asteko zazpi egunetan, eguneko 24 orduetan. Beraz, konfinamendu-egoera honek okertu egin ditu haien lan-baldintzak, eta zaintza-premia batzuen mende daude". Ildo berean, lanorduen kopurua handitu den arren, soldatak ez du gora egin eta "behar baino gutxiago" kobratzen ari direla ere salatu du. "Emakume hauek konfinamendu bikoitza jasaten ari dira. Hala, konfinamenduarekin dugun arazoa da horietako asko adineko helduen zaintzapean daudela eta, hain zuzen ere, haiek dira kutsatzeko arrisku handiena dutenak; horregatik eskatzen diete kalera ez irteteko, kutsatzeko arriskua sahiesteko".
Kolektibo horri laguntzeko helburuarekin, Gobernuak langabezia-prestazioa ezarri du pandemian kaleratutako etxeko langileentzat, kotizazioaren oinarriaren %70 eskuratu ahal izateko. Hala ere, Mundubatek uste du ez dela langileei %100ean laguntzeko neurria, historikoa izan arren: "Larrialditik hartutako neurria da, eta aringarria eta defizitarioa dela uste dugu. Etxeko enpleguaren eta zaintzaren sektoreak informaltasun eta ezkutuko ekonomia maila oso altuak ditu. Lanaren Nazioarteko Erakundearen datuen arabera %30ean dago eta Espainiako Estatuan, agian, are gehiago. Horrek esan nahi du langileen ehuneko handi batek ez duela idatzizko kontraturik. Eta halakorik dagoenean, gehienetan ez du islatzen lan-harremana zein baldintza errealetan garatzen den. Gezurrezko kontratuak dira", helarazi eta erantsi du: "Etxeko langileak katearen azken mailan daude. Kontraturik gabeko langileen %30 horien artean emakume migratu asko daude. Horietako askok barruko langile gisa lan egiten dute, eta horrek esan nahi du zazpi egun eman behar dituzula zure lantokian. Emakumeak dira, eta enplegu horretan aurkitzen dute beren lan-nitxo bakarra. Ez dute beste aukerarik, biziraupena da".
Interdependientes.org orriak etxeko langileen sektorerako interesgarriak diren alderdi asko biltzen ditu.
Adibidez, atal batean aparteko sorospenari buruzko alderdi garrantzitsu guztiak zehazten dira.
Besteak beste, prestazio hori jaso ahal izateko bete beharreko baldintzak zehazten dira. Martxoaren 14a baino lehenagotik (alarma-egoera hasi zenetik) Gizarte Segurantzan etxeko langile gisa alta emanda egotea da baldintza horietako bat. Hau ere azaltzen da: "Lan egiten dudan etxe guztietan edo batzuetan, oraingoz lanera ez joateko esan badidate, kontratua eten dela adierazi nahi du, ez nago kaleratuta".
Gainera, online aholkularitza juridiko bat ere badago, gaur egungo egoeraz zalantzak dituzten guztientzat. Beste ataletako batek Eskubideak du izena, eta etxeko langileak eska ditzakeen eskubide guztien xehetasunak aurkituko ditu hemen. Urratzeko moduak, nora jo eskubide bat urratu bada, lan-denborak, gizarte-segurantza eta kontratu-eredua atalean jasotako legeen adibide batzuk baino ez dira. Foro bat ere badago, erabiltzaile guztiek elkarrekin hitz egin dezaten eta, horrela, zalantzak, kezkak eta beldurrak parteka ditzaten, koronabirusak eragindako egoera honetan dagoen zaurgarritasunari aurre egiteko.
Interdependientes.org. Plataforma birtual bat sortu dute (interdependientes.org), alerta-egoerak eta koronabirusaren krisiak sektorean izan duten lehen eragina jasotzen duen inkesta biltzeko.
Esaldia. "Langabezia eskubiderik gabe, etxeko langile asko kaleratzen ari dira. Halaber, barneko emakume enplegatu asko enplegatzaileen etxeetan daude, eta ezin dira kalera atera, ezta asteko atsedenaldia bete ere. Lanean jarraitzen duten askok, protokolorik gabe egiten dute.
