"Dantzari bakoitzak bere esentzia dauka, eta nirea, ziurrenik, mugimenduaren ikertzailearena da"

Duela aste gutxi jaso duzu Espainiako Dantza Sari Nazionala intrpretearen alorrean. Nolakoa izan da sari hau jasotzea?

Ustekabeko sari bat izan da, oso zirraragarria. Sari horrek esan nahi du nik asko errespetatzen dudan jende batek nire lana baloratzen duela, urteetan zehar egindako ahalegina baloratzen dutela. Ez nuen inola ere espero, ni ez bainaiz inoiz horrelako gauzetan hain sartuta egon, eta ez nekien nire emanaldiak eta ikuskizunak ikustera joaten zirenik ere. Harrigarria da.

Epaimahaiak aintzat hartu du "interprete gisa duen dimentsioa, bere lan fisiko hutsetik haratago distirarazten duena", eta, gainera, "gorputza maisuki elikatzen du teknika etengabe eta modu aldakorrean gainditzeko" . Nolabait zure ibilbidea, bilakaera eta konstantzia aitortzen dira?

Nik ez dut lan hau egiten sari bat eman diezadaten, baina egia da nire funtsa ikertzailearena dela. Hala ere, konpainietan lan egin dut eta gauza asko egin ditut dantzaren barruan. 15 urte nituenetik maila oso altuetan jardun naiz lanean. Koreografo batekin landutako piezak egin ditut, koreografo batek sortutako piezak, eta pieza horiek nik garatu ditudan gauza asko sortu ditut. Eta konpainia sortzen dudanetik (Metamorphosis Dance), beste alde batetik ari naiz dantzaren munduan murgiltzen. Eta haiek agian ikerketa hori ikusi dute, ikasteko gogo hori, jakiteko gogo hori, beste leku batzuetan egoteko aukera izanda ere, bide berriak probatzeko grina. Dantzari bakoitzak bere esentzia dauka, eta nirea, ziurrenik, mugimenduaren ikertzailearena da.

Gogoratzen duzu zure bizitza dantzari eskaini nahi zeniola jakiteko une erabakigarririk egon zen?

Nik uste dut beti sentitu dudala, argi neukan, dantzari gisa garatu nahi nuelako. Nahiz eta o-rain koreografo gisa jardun, ni dantzaria naiz eta beti izango naiz. Txikitatik jakin izan dut, gero beste gauza bat da horretan garatu ahal izatea, ez delako erraza, dantza oso esparru zaila delako. Kontratuak lortzeko eta lan egiteko aukerak izatea ez da batere erraza, baina dantzariok fedea dugu, pasioa dugu, zerbaitetan sinesten dugu. Erlijio bat bezalakoa da, zuk horretan sinesten duzu eta horrek funtzionatzea espero duzu. Ez dakizu funtzionatuko dizun ala ez, baina nik erabaki nuen saiatzea. Galdera hauxe zen: nik nahi dudan moduan egin dezaket dantza, nire lana izan daiteke eta ni honetatik bizi naiteke? Iristea espero duzu.

Batzuk iristen dira, eta beste asko bidean geratuko dira.

Bai, bai, erabat ados nago esaten duzunarekin. Horrela da, eta oso zaila da, geroz eta gehiago. Oso jende gutxi iristen da dantza karreraz goza-tzera. Konpainietan geroz eta dantzari gutxiago daude, konpainiak ixten doaz€ ez da erraza. Baina benetan dantzaria denak oso barruan dauka eta zaila da ezetza onartzea. Lanean jarraitzen duzu, hobetu nahi duzu, maite duzun horren alde dena emateko prest zaude. Horregatik sentitzen naiz ni zorioneko. Ez bakarrik sariagatik, baizik eta nik egin nahi nuena eta nahi nuen moduan egin ahal izan dudalako. Nik egunero egiten dut lan, baina niretzat ez da lana, ezin dut lana utzi. Niri gehien gustatzen zaidana da, nire bizitza.

Dantza zure bizitza dela esan duzu, baina dantza ulertzeko, bizitzeko eta begiratzeko modu asko egon daitezke€

Dantza oso hitz zabala da, eta dantzaren barruan dantza egiteko modu desberdinak daude. Nire motorra mugimenduaren bilaketa da, batez ere. Teknikan oinarritutako ikerketa. Gustatzen zait teknikoki ere urrutirago heltzea, teknika alde batera ez uztea garaikideago bihurtzeagatik. Mundu ezberdin asko uztartzen saiatzen naiz. Oinarri klasiko oso sustraitua dut, koreografo desberdinekin lan egin dut, eta dagoeneko, iker-tzailea naiz. Ez da bakarra, ez da bakarrik teknikaria niretzat. Baizik eta mundu desberdinak elkartzea. Nire parte diren unibertso ezberdinak bateratzen ditut, eta askotan zeren bila nabilen ondo jakin gabe ere, aurkitzen saiatzen naiz. Zerbaiten bila nabil etengabe.

Piezak sortzeko ikerketa lanari ere garrantzia ematen diozu, hain garrantzitsua baita zuretzat ikerketaren oinarria?

Ikertzailea esaten dudanean, ez naiz aulki eta mahai batean eserita egoteaz ari. Nik gauzak ikertzen ditut, gertatzen zaizkidan edo gertarazten ditudan gauzak fisikoki nire gorputzarekin jarraitzen ditut. Gorputza da nire lanabesa, eta tresna horrekin sakon landutako teknika batekin lan egiten dut, gero harekin gehiago jolastu ahal izateko. Gorputza ondo prestatuta badago, hortik has naiteke ikertzen. Hori da nik sentitzen dudana. Nire ikerketa mota ez da hitzena, ikerketa fisikoa da. Nire gorputzaren bitartez adierazpen modu berriak aurkitu nahi ditut. Orduak ematen ditut estudioan sartuta nire gorputzarekin gauzak bilatzen: norabide, dentsitate, ehundura eta kolore berrien bila.

Dantzari, irakasle, koreografo... Hainbat posizio eta ikuspegitatik heldu diozu dantzari€

Konpainietan lan egiten duzunean, nik egin dudan bezala, interpretea zara. Nire kasuan, sortzaile samarra nintzen interprete nintzenean ere. Baina oso desberdina da erakunde indar-tsu horietatik irten eta freelance bezala aritzea. Normalki estudioan dantzaria aretoaren alde batean dago, eta liderra edo burua, beste aldean. Bat-batean beste aldean ikusi nuen nire burua. Dantzaren munduan murgilduta 25 urte neramatzan arren beste lan bat da. Niretzat nahiko naturala izan da aldaketa, baina egia da oraindik esploratzen ari naizela, ez zaidalako interesatzen muturra pixka bat sartzea bakarrik, oso ondo baizik. Oso ziur egon naizen arte, ez dut koreografoa izan eta nire konpainia sortzeko saltoa eman. Zazpi urte igaro ziren konpainiak utzi eta karrera luze baten ondoren konpainia bat izatea erabaki nuen arte. Eta zentzugabea dirudi agian, baina niretzat lan desberdinak dira, eta interprete nintzenean nuen errespetu berarekin heldu nahi nion koreografo lanari. Konpainiak utzi nituenetik, hemendik eta handik deika hasi zitzaizkidan gauza desberdinak egiteko, eta begirune handiz haztatzen joan nintzen. Pixkanaka ekin diot bideari, ea hau niri interesatzen zaidan eta nik nahiko nukeen bezala egiteko aukera dudan jakin nahi nuen. Egia esan oso interesgarria izaten ari da, urte asko igaro baitira konpainiak utzi nituenetik gurea osatu dugun arte. Eta urte hauetan, bederatzi urte inguru, gauza asko egin ditut. Gauza hauek guztiak laborategi erraldoia bat izan dira niretzat, gehien merezi duena zer den ulertzeko. Urte asko eman ditut prestatzen, huts egiten, ondo egiten, gaizki egiten€

Aldaketa handia izan zen?

Guztiz ezberdina da. Koreografoaren ibilbidea apurka etorri da, ez bainekien egin nahi nuen ala ez, edo merezi zuen ala ez. Apurka-apurka gauzak ateratzen hasi zitzaizkidan, eta ikusten hasi nintzen gozatu egiten nuela proiektuekin eta nik ere zerbait eskaintzen niela proiektu horiei.

Perspektibarekin ikustea. Pozik zaude erabaki horrekin?

Ikaragarri pozik. Eta eskerrak! Ondo funtziona-tzen dudan bitartean eta funtzionatzen jarrai-tzeko motorra daukadan bitartean honetan segituko dut. Gehiegi gustatzen zait artea, antzerkia, dantza, mugimendua...

Zein azterketa egiten duzu dantzaren egungo egoeraz?

Dantza oso arte zaila da, oso konplexua. Nire kasuan dena oso ondo joan zait, aukera izan dut nik hautatzeko non eta norekin egin nahi nuen lan. Ni zorionekoa naiz, baina egia da oso zaila dela. Baina dantzaria denak eta pasio hori barruan daramanak ezin du hori ez egin, eta jarraitu egiten du.

Niri gustatuko litzaidake gizartea dantzarekin gehiago inplikatzea, dantza zoragarria baita. Eta ez naiz profesionalki dantzatzeaz ari, baizik eta unibertsaltasunaz. Mundu guztiak gozatu dezake dantzarekin, bere gorputza sentitu eta ulertu. Oso gizarte zoriontsua izango litzateke. Baina ez dago gizartean ondo errotuta, eta zaila da herritarrek dantza baloratu eta aintzat hartzea. Dantzari eta sortzaile gisa, dantzak gizartean leku gehiago izan dadin lan egin nahi dut. Ez dakit horrek zerbaitetan lagunduko lukeen, baina buruan dudan helburu bat bada: nola hurbildu dantza jendearengana? Nola egin herritarrek dantza jende mota edo klase konkretu bateko zerbait bezala senti ez dezaten? Dantza arnasa hartzea bezalakoa da, eta sentitzen duzun unean, ulertzen duzun unean, zure gorputza ulertzen duzun unean, ikaragarria da. Zoragarria litzateke mundu guztiarekin partekatu ahal izatea nik benetan sentitzen dudan hori. Mundu guztiak bere gorputza esploratzea eta ulertzea, ezagutzea eta harekin jolastea. Horrela, agian, gure lana ulertuko lukete. Hau da egiten duguna, esan nahi nieke, orduak ematen ditugu gure gorputzarekin pentsatzen eta bilatzen. Hori partekatzea oso garrantzitsua iruditzen zait, ezagutu gaitzaten eta publikoarekin lotura zuzenagoa sor dadin. Agian horrela babes gehiago lor liteke. Gorputzarekin jolastea sekulako poza da. Lotura bat da zurekin eta zure gorputzarekin, eta uste dut zoragarria izango litzatekeela mundu guztiarentzat.