BERE 58 urteetan kameleoiakbezala jakin izan du itxuraldatzeneta momentuanmomentuko egoeretara egokitzenJakin aldizkariak. 1956. urtetik2014. urtera aldi bat eta bakarra izandu Jakin-ek, helburuari dagokionez:euskara eta kultura uztartzea. Batetik,euskarari hauspoa ematea izan dueta du xede, euskaldunon hizkuntzagizarte osora zabaltzea, kulturhizkuntza gisa trebatzea eta kulturestatus praktikoa aitortzea. Eta, bestetik,kultura eta pentsamendua iparrorratz,orrialdeak eta orrialdeakeskaini dizkio gogoetari, kritikari etaazterketari. Sustraiak Euskal Herrianondo erroturik baditu ere, adarrakmundu zabalera luzatzen zaizkionzuhaitza da Jakin.

LEHEN ALDIA: 1956-1976

1956-1961: SORRERA, LEHEN ZENTSURARENATARI 1956ko udazkeneansortu zen Jakin, Arantzazun, IñakiBastarrikaren, Iñaki Bereziartuareneta Fernando Mendizabalen ekimenez.Lehen alea multikopia bidez aterabazuten ere, hurrengo hamabiek litografiarenbidez ikusi zuten argia. Jakinastiro-astiro aldaketa teknikoak izatenari zen, eta aldaketa horiek ez zitzaizkiongehiegi gustatu DonostiakoInformazio eta Turismo delegatuari,debekatu egin baitzuen aldizkaria.Joan Mari Torrealdai berrogei urtebaino gehiagoan izan da Jakin-ekozuzendari, eta gogoratzen du garaihartan frankismo garaian zeudela, hauda, zentsura sasoi betean.

“Zentsura ez da bakarrik produktuariegiten zaiona. Enpresa kulturalikedo informazio enpresarik ez zegoen,horren monopolioa frankismoakzuen, eta, orduan, produktu guztihoriek elizaren inguruan ateratzenziren; kanpokoek ezin zuten idatzi,adibidez. Gure kasuan, gertatu zenguk inprentarako urratsa emangenuela, eta garai hartako agintariekikusi zuten beste maila bat hartzen arizela aldizkaria, horregatik debekatuzuten. Teknikoki arrazoia hori zen,hala ere, arrazoi politikoa ere bazegoenhorren atzean; izan ere, Jakingarrantzia hartzen ari zen”.

1960: ‘YAKIN’EN GEIGARRI’ Yakin’engeigarri izena zuen aldizkari honekJakin-en elkarrizketa sailaren hedapen gisa abiatu zuen bere ibilbidea,eta euskal kulturaren albistari izateazuen oinarrizko xede. Kultur albisteak,gramatika eztabaidak etaidazleen arteko harremanak lantzenzituen, adibidez. Lau argitalpen besterikez zituen izan, baina NicolasOrmaetxea Orixek eta Joseba Intxaustikartikulu mamitsuak idatzi izanzituzten bertan.

1961-1964: ZENTSURATUA, BAINAEZ ISILDUA Zentsura garaian, 1961ekoabendutik 1964ko otsailera, Jakin-ekezin izan zuen alerik atera, bainaaldizkariko kideak ez zeuden besoakgurutzatuta gelditzeko prest, eta DonostiakoInformazio eta Turismo delegatuaksortutako hutsunea jakintzazbetetzeko, hainbat libururi bide emanzioten. 1962tik 1964ra argitaratu zirenLuis Villasanteren Kristau Fedearensustraiak. I. Jainkoa (1962), IgnazioOrmaetxebarriaren Euskera (1959) etaJoseba Intxaustiren Euskal aditza(1960), esaterako. Horiekin batera, gaimonografikoak jorratzen zituzten(Europa (1965) eta Filosofiarenkondaira (1965) liburuakkaleratu zituzten).

1964-1969: ARNASALDI LABURRA1964an ekin zionberriz ere bideariJakin-ek, hasierakobide beretik. Baina handikgutxira, 1969an, bigarrendebekua jaso zuenhedabideak; orduko hartanEspainiako Gobernuaren eskutik.“Egunkari-zenbakia kendu ziguten.Eta zergatik? Bada, aldizkariarenjoeragatik. Esaten zuten abertzalea etasozialista zela”. Baina Torrealdaik argidu eurek egiten zutena gazteenaldizkari bat zela. “Rikardo Arregik,Karlos Santamariak, Koldo Mitxelenaketa lehenago idazten ez zuten besteaskok hartzen zuten parte urte haietan,eta hedadura handia hartzen hasizen Jakin. Garai mugituak ziren ideologikoki.1967tik 1969rako zenbaki guztiakdebekatu zituzten. Gerora, zentsuraaztertzen ibili nintzen sasoian,1967ko papertxo bat aurkitu nuen, etazera zioen: Darles cuerda para queellos mismos se ahorquen. Hori irakurritapentsatzen genuen erregimenairekitzen ari zela, baina bai zera! Betebeteanharrapatu gintuzten”.

Besteak beste, garai horretakoak diraRikardo Arregiren Ezkertiar berriak(1967), Sozialismoa modan dago(1967), eta Txillardegiren Marxismoamodan egon zan Rikardo Arregirierantzunez (1967) lan polemikoak, eta,testu horiekin, eta eite bereko bestebatzuekin, erregimen frankistako agintariekarrazoi nahikoa ikusi zutenJakin zarratzeko. 1977ra bitartean ezzen beste zenbakirik atera. Bainaaldizkariaz arduratzen zen lantaldeakez zuen bere jarduna eten: Jakin taldeaklanean jarraitu zuen Jakin sortaizeneko sail sortu berrian liburuakargitaratzen. Liburu horiek egile askorenartean sorturiko lanak ziren. Ia 50aldizkari alek eta liburuk osatzen dutelehen aldi honetako emaitza.

1968: ARANTZAZURI AGUR Arantzazunsortu zen Jakin, baina ez Arantzazukoentzat.Torrealdaik dioez dela inoiz seminariokoaldizkari bat izan,baizik seminarioanegindakoa. “Kontuanizan orduaneuskal unibertsitaterikez zegoela,eta, EuskalHerrian, Deustukoazaparte, ezzegoela beste unibertsitaterik.Oraingounibertsitarioakgarai hartan seminarioetanzeuden, eta seminarioanzebiltzanen artekoaldizkari bat izan da beti, auzolaneanegindako aldizkari bat. Baina seminarioakhusten hasi ziren, eta bertan ezzegoen ez girorik, ez jenderik aldizkariaaurrera eramateko. Denborakaurrera egin ahala, populazio hori,idazle horiek, publiko hori non dago?Kalean. Hau da, bitartean, EuskalHerria baserritik kalera pasa da:industrializazioarekin beste pauso bateman zen. Beraz, natural-naturala daArantzazun sortu eta gero, Donostianedo beste edozein hiritan loratzea”.

1969: ZENTSURA BERRIRO Jakin sortasaila bigarren zentsura bati emanikoerantzun gisa sortu zen. 1969koabuztuan, Espainiako Gobernutik helduzen aldizkaria legez kanporatzekoagindua. Eskubide urraketa horrekJakin-en 36. alearekin egin zuen batdenboran. Jakinkideek argi zuten harpideekikobetebehar bat zutela, eta,horregatik, 36. ale horretan argitaratzekoasmoa zuten edukia Jakin sortakolehen liburu bihurtu zuten: IparEuskal Herria. 1975. urtera arte hamarliburu argitaratuko ziren sail horretan:hala nola, Marx eta Jesus Europan(1975) eta Kultura eta fedea (1971).

BIGARREN ALDIA: 1977-2006Euskal Herriko beste hainbat eragilek bezala, Jakin-ek ere Francoren heriotzarenostean berehala berrekin zionlanari. 1969. urtean aleak argitaratzekokendu zioten baimena 1977aneskuratu zuen aldizkariak. Jakin taldezaharreko kideek berrabiatu zutenaldizkaria: Joxe Azurmendik, JosebaIntxaustik eta Joan Mari Torrealdaik.Bigarren aldi hau ez zen lehenabezain gorabeheratsua izan, bainaJakin-eko kideek badute bizitza osoangogoratuko duten gertakari ilun bat.Euskaldunon Egunkariaren kontrakooperazioan, 2003ko otsailean, Torrealdaiatxilotu eta Jakinkizunak SL-rendokumentazio guztia konfiskatu zuenGuardia Zibilak.

Aldizkariari berari dagokionez, hainbatezaugarri berri hartu zituen 1977tikaurrera. “Beste oinarri batzuekin ekingenion, eta horretarako aldizkarihomologatu europar bat egitera jogenuen. Nik neuk bisitatu nituen Frantzianhamar bat aldizkari, guk landunahi genuen estilokoak: adibidez,Esprit aldizkari frantsesa. Aldizkarienblematiko horien arabera egituratugenuen ekipoa; azken finean, aurtengomaiatzean egin dugun birfundazioarenpareko izan zen ordukoa. Ekipoberri baten eta eredu berri baten gainjarri genuen gure kulturari eta euskararieman beharreko zerbitzua”. 1977tikaurrera etenik gabe argitaratu da Jakin,maiztasuna bera ere handituz. 156 zenbakiplazaratu zituen bigarren aldihonetan.

1997: ‘JAKIN IRAKURGAIAK’ 1997.urtean abiatu zen Jakin irakurgaiaksaila, Joxe Azurmendiren gidaritzapean.Helburua pentsamenduarenzabalkundea izanik, giza zientzietako,filosofiako eta pentsamenduarenhistoriako autoreen eta gaien berriematea du helburu sailak, eta testumota bik osatzen dute; batetik, pentsamenduarenhistoriako gai edo autorebat oinarri duten lanak aurki daitezkebertan. Eta, bestetik, autore klasikoenlanen itzulpenak. Besteak beste, honakoliburu hauek osatzen dute Jakinirakurgaiak saila: Immanuel Kant:bizitza eta filosofia, Metafisikakodiskurtsoa eta Poeta gazte bati idatziak.

2014TIK LUZARORA1977. urtetik aurrera Jakin-ek lemazainizan dituen Joseba Intxaustik,Joxe Azurmendik, Paulo Agirrebaltzategiketa Joan Mari Torrealdaik2014ko maiatzaren 15ean euren lekuautzi zioten belaunaldi gazteago bati.Hamalau lagunek hartu dute Jakinaurrera eramateko ardura: Lorea Agirrek,Haizea Barcenillak, HarkaitzCanok, Xabier Eizagirrek, Idurre Eskisabelek,Patxi Juaristik, Joan MariLarrartek, Maialen Lujanbiok, ImanolMuruak, Andoni Olariagak, OlatzOsak, Joan Mari Torrealdaik, GexanSorsek eta Eguzki Urteagak.Jakin-eko zuzendari karguari dagokionez,Lorea Agirrek hartu du Torrealdairenlekukoa, eta Jakin Fundaziokolehendakari eta talde berrikokide izango da aurrerantzean Torrealdai.

Torrealdaik berak uste du orainarte egindakoa talde berriak gaindituegingo duela, “borondatea eta gogoa”dituelako. “Gure konfiantza osoa dute.Gainera, elkarlanean jarraitzen dugu,guk ez baitugu Jakin abandonatu,eskutik goaz elkarrekin, eta poz handiasortzen digu orain arteko bidearisegida emateak”. Talde berriakhobekuntza ere ekarriko duela ustedu, ideia berriak ikusten baititu sartuberrien artean. “Ilusioa dute, eta ilusioakmendiak mugitzen ditu”.