Pandemiaren hasieratik, beste administrazio publiko batzuekin eta hirugarren sektore sozialarekin elkarrizketan, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak hainbat ekimen jarri zituen abian pandemiaren eragin sozial, ekonomiko eta emozionalak arintzeko. Beharrak, batez ere toki administrazioek eta entitateek, kalean hauteman zituzten. Osasun, ekonomia, gizarte eta emozio-krisian aparteko eskariak hauteman ziren, hala nola ostatua, mantenua eta oinarrizko beste behar batzuk. Eusko Jaurlaritzatik, Gizarte Politiketako sailburuorde Lide Amilibiak, ziurtatu du programa espezifikoak sortu zirela pertsona behartsuenei arreta emateko. "Pandemia kolpe handia izan da, jende askok bere burua kalean ikusi duelako", nabarmendu du sailburuordeak.
160 pertsona baino gehiago bizi dira kalean Euskal Autonomia Erkidegoan, eta egoera hori areagotu egin zen pandemia hasi zenean. Zer lan egiten du Eusko Jaurlaritzak pertsona horiek kaletik ateratzeko?
-Eusko Jaurlaritzak etxerik gabeko pertsonei laguntzeko sortzen diren estrategiak sustatzen ditu. Baina etxerik gabeko pertsonen baliabideak eta eskumenak udaletan eta aldundietan daude. Guk lana koordinatzen dugu eta udalerri eta aldundi guztietan inplikazioa dagoela ziurtatzen dugu. Horrela egin dugu lan etxerik gabeko pertsonen lehen estrategian. Orain ebaluazio-fase batean gaude, bigarren estrategia landu ahal izateko. Baina, bitartean, oso erronka garrantzitsua izan den pandemia hau izan dugu, hasi zenetik jende asko geratu baita kalean.
Zergatik?
-Hainbat arrazoirengatik. Pertsona askok, adibidez, ezkutuko ekonomian egiten zuten lan, eta konfinamenduarekin enplegu horiek guztiak kendu eta baliabiderik gabe geratu ziren. Beste batzuk, Euskadira egonaldi gutxirako etorri ziren eta irtetzeko aukera itxi ondoren kalean harrapatuta geratu ziren. Azkar jardun behar izan genuen arazo horri erantzuteko. Orduan behar izan ziren baliabide guztiak ireki ziren. Oso lan interesgarria izan da, aukera eman baitigu pertsona horiekin xehetasunez lan egiteko, profilatuak egiteko eta zer ezaugarri dituzten jakiteko, horren arabera, ibilbide bat lantzeko.
Konfinamenduan, pertsona horiek taldekatu eta kiroldegietara eta hainbat zerbitzutara eraman zituzten. Zer gertatu da pertsona horiekin gero? Kalera itzuli dira?
-Baliabideetan jaso ziren ia pertsona guztiak beharren arabera taldekatu dira. Konfinamendua altxatu zenean konturatu ginen oso garrantzitsua zela pertsona horiekin lanean jarraitzea eta berriro kalean ez uztea. Izan ere, hori onartzen bagenuen, landutako guztia indarrik gabe geratuko zatekeen. Asko kezkatu gintuen gai horrek. Hori dela eta, Eusko Jaurlaritzak gainerako administrazioei behar beste baliabide eman zizkien, pertsona horiei ibilbide bat egiten jarraitu zezaten eta haiekin hainbat proiektutan lanean jarraitu zezaten. Horrela, aldi baterako baliabideetan zeuden guztiei baliabide egonkorrenetan jarraipena ematen saiatu ziren, gizarteratze eta integrazio prozesuak haiekin amaitzeko.
Hori zenbait proiekturekin landu duzue, hala nola Lehen Urratsarekin eta Azken Sarea Indartzen proiektuarekin. Indarrean jarraitzen dute proiektu horiek?
-Bai. Hain zuzen, etorkizunari begira, etxerik gabeko pertsonen estrategia hau ere lantzen ari gara. Hobeto ezagutzen ditugu etxerik gabeko pertsonen profilak eta beharrak, eta lanean jarraitzen dugu. Bitartean, bi programa horiek funtzionatzen jarraitzen dute. Azken Sarea Indartzen programan, diru-sarrerak bermatzeko sistema arruntean sartzeko baldintzak betetzen ez dituztenei zuzentzen gatzaizkie. Programa honen bidez, besteak beste, elikagai, higiene, ostatu eta etxebizitza-beharrak eta argi eta ur-gastuak estaltzen dira. Hori bai, eskaintzen dugun laguntza beti erakundeen bidez ematen dugu; ez gara zuzenean laguntza behar duen pertsonarengana joaten, hirugarren sektorearen bidez lan egiten dugu. Lehen urratsean, egoitza-bazterkeria larria duten pertsonei lagundu zaie.
Zerk huts egiten du, laguntza hori gorabehera, hainbeste jende kalean bizitzen jarraitzeko?
-Bide zaila da, eta kontuan hartu behar da pertsona zein kaltetuta dagoen. Kaleak kalte handia egiten du. Egia da pertsona batzuek baliabideak utzi dituztela, baina gutxiengoak direla esango nuke. Eta hori horrela da oso profil zaila delako. Batzuek ez dute loturarik nahi. Kaleak ematen dien askatasuna ez dute aurkitzen elkarbizitza-arauei lotuta egon behar duten baliabide hauetan. Beste kasu batzuetan, buru-gaixotasun edo mendekotasun arazoak izateagatik, utzi egiten dute. Guk lanean jarraituko dugu kalean bizi diren pertsona guztiengana iristeko, aldi baterako baliabideak ematen saiatzeko eta beraiekin birgizarteratzeko aukera hainbat programatan lantzeko.
