Familia eta lana uztartzea kaosa izan daiteke haurrak tartean daudenean. Eskola ordutegiak, arratsaldean libre egotea eskoletatik irtetzen direnean jaso ahal izateko, eskolaz kanpoko ekintzetara eramatea edo parkeko arratsalde batez gozatzea... eta haurren agenda hau lan ordutegi batekin uztartzea ez da beti erraza izaten. Euskal familia askok zailtasunak dituzte, baina, egia esan, zailtasun horiek asko handitzen dira kide ugariko familiak direnean eta hiru seme-alaba edo gehiago dituztenean. Familia batean hiru seme-alaba edo gehiago daudenean, posible al da familia eta lana kontziliatzea?

Zer iritzi dute horren inguruan Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako familia ugariek? Hirukidek (Euskadiko Familia Ugarien Federazioa) ikerketa bat egin du, hain zuzen ere, Euskadiko 1.300 familia ugarik lehen eskuko jakiteko. 

Ondorioa argia da: familien %63k diote ez dituztela ezagutzen ezarritako kontziliazio neurri guztiak. Gainera, %44k adierazi dute urtean 15 egun edo gutxiago har ditzaketela elkarrekin bizi diren familiekin.

Hala, eta ildo beretik jarraituz, Hirukidetik galdetegi zabala egin du Euskadiko kide ugariko familiek lana eta familia nola kontziliatzen duten hobeto jakiteko. Txostena egiteko 1.300 pertsona baino gehiagori egin diote elkarrizketa. Aipatzekoa da galdetegia bete duten pertsonen artean, % 68,6 emakumeak dira, eta % 31,4 gizonak. Gehienak (% 77,5) besteren konturako langileak dira, % 7,1 autonomoak, % 4 etxekoandreak, eta gainerakoak funtzionarioak, langabeak eta bestelakoak (pentsiodunak, etab.). Guraso horietatik % 82,3k lanaldi osoan egiten dute lan, % 9,9k lanaldi murriztuan eta % 7,8k lanaldi partzialean.

Familien erantzunak

“Erantzunetan adierazitakoaren arabera, desinformazio dezente dago Estatuko edo erkidego-mailako kontziliazio-neurrien gainean: parte-hartzaileen % 63k diote ez dituztela ezarritako kontziliazio-neurri guztiak ezagutzen”, azaldu dute Hirukidetik. 

Horien artean, % 80k amatasun-/aitatasun-baimena hartu dute; % 55ek edoskitze-baimena; % 40,2k 12-14 urtetik beherako seme-alabak zaintzeko lanaldi-murrizketa; % 28k haurdunaldi arriskutsuagatiko baja; % 27,9k 3 urtetik beherako seme-alabak zaintzeko eszedentzia; eta % 11,6k inoiz ez dute kontziliazio-neurririk hartu.

Seme-alabak izateak zer eragin dien galdetuta, % 35,6k erantzun dute ez dutela aldaketarik izan, ez alor pertsonalean ez profesionalean; % 28,4k, berriz, borondatezko eszedentzia edo lanaldi-murrizketa eskatu dute, eta % 11,4 ezin izan dira lan-arloan mailaz igo. “Parte-hartzaileen % 11,6k mendekotasuna duen senideren bat dute beren ardurapean, dela seme-alaba bat, dela bikotekidea, dela gaixotasun- edo desgaitasun-motaren bat duen edo adintsua den senitartekoren bat. Egunean beren buruari eskaintzen dioten denborari dagokionez, % 58,1en kasuan ordubete baino gutxiago da, eta % 37ren kasuan ordubete eta 2 ordu bitartean, denbora hori gehienbat zaletasunei, kirolari edo atsedenari eskainita”, esan eta gaineratu dute Hirukidetik: “Zer lanaldi ezarri beharko litzatekeen galdetuta, % 38ren iritziz astean 37,5 ordukoa izan beharko litzateke, atseden-egun batekin. Beste % 29k ere lanaldi bera proposatzen dute, baina lana egunero ordu erdi murriztuta. % 14,2ri, aldiz, berdin zaie”. 

Oporraldien garrantzia da txosten horrek nabarmendu duen beste alderdi bat. Zenbat egunetan atera daiteke oporretan ugaria den familia bat? txostenaren arabera, hamar pertsonako 4,4 pertsonak azaltzen dute urtean 15 egun edo gutxiago ateratzen direla oporretan. Zenbaki horren aurrean ehunetik 35 lagunek erantzun dute hilabete oso bat atera daitezkeela, baina balantza horren kontrakoan ere familia askok erantzun dute ezin direla inoiz elkarrekin oporretara atera.

Iritzi pertsonalak

“Galdetegiko erantzun hautagarriekin batera, Hirukidek ehunka iruzkin, proposamen eta ohar jaso ditu, iritzi pertsonalekin eta balorazioekin lagunduak. Horietatik ondoriozta daitekeenez, inkesta bete duten pertsona gehienek uste dute, aurrerapenak eta kontziliazioari buruzko kontzientzia sozial handiagoa gorabehera, seme-alaba gehiago dituzten familientzako integrazio laboral, familiar eta pertsonala nabarmen hobetu beharra dagoela. Lanaldi osoko lana eta kide ugariko familiak dakartzan erantzukizunak bateratzea bideraezina da haietako askorentzat, haurren zaintzari denbora asko eskaini behar diotelako. Gainera, mendekotasuna duen pertsona bat zaindu behar badute, egoera are larriagoa da, eta kaudimen ekonomiko handiagoa eta lan-politika malguagoak behar dira”, azpimarratu dute Hirukidetik. 

Nola erraztu daiteke gurasoek beren seme-alabekin denbora ematea edo lana etxeko txikienekin batera egin ahal izatea? Erantzuna ez da erraza, eta modu desberdinak daude, baina mila eta hirurehun familia horietatik, familia horietako askok behintzat, telelanaren aukeraz hitz egin dute, familiako bizitza bateratu eta aldi berean lan egin ahal izateko aukera on gisa.

Bada, parte-hartzaile gehienek telelanaren eta ordutegi-malgutasunaren garrantzia azpimarratu dute, lan-ordutegia eskola-ordutegiarekin bat egiteko eta, horrela, familiaren logistika errazteko, bai oporraldietan antolatzeko bai eskola-aldietan haurrak eramateko eta jasotzeko.

Nola?

“Astelehenetik ostiralera lanaldi trinkoak proposatzen dituzte, eta ikastetxeek familia-kontziliazioari lagunduko dioten ordutegiak ezartzea proposatzen dute, bereziki udan, eskolaz kanpoko eta diruz lagundutako programak eta jarduerak eskainiz. Era berean, aitorpen handiagoa eskatzen dute seme-alabak dituzten familiek gizarte zahartuari egiten dioten ekarpenagatik, bai eta etxeko lanetan eta haurren zaintzan bakarrik aritzen diren emakumeentzako ordainsaria ere, ardura horiek sozialki balioesteko neurri gisa”, erantzuten dute. 

“Ardurapean hiru seme-alaba edo gehiago dituzten gurasobakarrek, alargunek, banandutakoek eta dibortziatuek laguntza ekonomiko handiagoa eskatzen dute, familiako eta laneko erantzukizunak orekatzeko beharrezkoak dituzten lanaldi-murrizketak direla kausa, beren diru-sarreretan eta etorkizuneko erretiro-pentsioetan eragina dutelako. Eta autonomoek, ostera, politika inklusibo eta espezifikoagoak diseinatu behar direla nabarmentzen dute, hala lan autonomoaren ezaugarriak eta erronkak nola haien lan-errealitatea kontuan hartuko dituztenak”, gaineratu dute. 

Hirukide

Hirukide Euskadiko Kide Ugariko Familien Elkarteen Federazioa da. Hirukide Araba, Hirukide Bizkaia eta Hirukide Gipuzkoa elkarteak batzearen ondorioz sortu zen, 1999an, kide ugariko familien kolektiboaren eskubideak bizitza politiko, instituzional, sozial, mediatiko eta enpresarialeko esparru guztietan defendatzeko helburuarekin. 

Misioa eta ikuspegiei dagokionez, kide ugariko familien kolektiboaren eskubideak defendatzea bizitza politiko, instituzional, sozial, mediatiko eta enpresarialeko eremu guztietan da misio bat, baina ez bakarra: kide ugariko familiei etengabeko informazio- eta aholkularitza-zerbitzua eskaintzea; gizartea sentsibilizatzeko eta kontzientziatzeko kanpainak garatzea; erakundeen eta administrazioen artean seme-alabak dituzten familien premien gaineko sentsibilizazioa areagotzea, haiekin batera lan eginez, besteak beste. 

Lorpen desberdinak

Egiten duten lanari esker, lorpen desberdinak lortu dituzte urteen poderioz: seme-alabak dituzten familien eta kide ugariko familien eledun eta solaskide izatea euskal administrazioen, komunikabideen eta gizarte osoaren aurrean; s eme-alabak dituzten familiak eta kide ugariko familiak euskal agenda politiko, publiko eta sozialean egotea; onura Publikoko elkartea izatea; aldundiek emandako titulu ofizialaz gain, kide ugariko familiako kide bakoitzarentzako banakako txartela izatea; kide ugariko familia izaera ondorengo gazteenak gehieneko adina bete arte (21 urte, edo 25, ikasten jarraitzen badu) luzatzea eta etxebizitza-kenkaria Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan eta murrizketa erabilitako etxebizitza librea erosteko karga-tasan, besteak beste. 

“Hirugazte komunitatea seme-alabak dituzten familiek gizartean duten garrantziaren adibide bihurtu, trebakuntzarako eta trebetasunerako espazioak sortuz, elkartasun jardueren eta boluntariotzaren bidez topaketak eta adiskidetasun osasuntsuak sustatuz, eta zerbitzu eta produktu ezberdinetarako sarbidea onuragarriago batean eskainiz. Hirukiderekin batera laguntzarekin eta hazkundearekin”, ondorioztatu dute egiten duten lanari dagokionez.