“Iban Zalduaren irakurlea bazara, badakizu orriotan barnera-tzeak zer arrisku duen; besteek kontuan izan itzulerarik gabeko bidaia bat hasteko zorian zaudetela; Zalduaren fikzioak, gaia dena izanik ere, zure errealitatea bera bihurrituko baitu”. Hitz hauekin aurkezten da Iban Zalduaren azken lana, Nola izan garen gauza. Azken 23-24 urteetan berak idatzitako 60 ipuin biltzen dituen liburua da, Euskadin izandako hainbat gatazkari buruz, besteak beste, ETAren terrorismoari eta haren amaierari buruz.
Liburu honen aurkezpena atzo egin zen Erein Argitaletxearen eskutik eta aurkezpen honetan idazleak bere azken lana argitaratzeko egin duen lana zehaztu zuen. Lan honekin pozik zegoela adierazi zuen, eta bere eleberritzat katalogatu zuen, nahiz eta ipuinak izan edo nobela baten antzekoena dela adierazi zuen. Izan ere, ipuinen generoa defendatu zuen, eta ziurtatu zuen ipuinek hainbat ezaugarri ematen dizkietela irakurleei, baita haien azken lana ere. Gainera, defendatu zuen lan honekin ez dituela irakurleak inongo ideologia politikotan kokatu nahi, denbora errealean literatura egin besterik ez duela nahi, liburuan argitaratu diren ipuin horietako asko Euskadiko gatazkak gertatzen ziren bitartean idatzi baitziren. Halaber, ipuin guztiak ordena kronologikoaren arabera zehazten dira, berak gogoratu eta azaldu nahi izan dituen gatazkak gertatu ahala. Liburuko ipuinek gatazka ezberdinak dituzte ardatz, baita garai ezberdinak ere. Eta hainbat bildumatan argitaratu dira, beste gai batzuetatik abiatuta.
“23 urtetan zehar argitaratu eta ida-tzi ditudan ipuinak dira. Izan ere, duela hiru urte liburu bat argitaratu nuen gaztelaniaz, Como si todo hubiera pasado, eta hau euskarazko edizio osatuagoa da, beste edizioan sartu ezin izan nituen ipuinekin, baina orain bai”, azaldu zuen. Gainera, Ibon Egañaren sarrera bat ere badu ibilbide hau azaltzeko, idazleak bereziki eskertu zuena. “Liburu honen espiritua Euskadin izan ziren gatazken arrazoiak azaltzea da. Gainera, horietako asko denbora errealean idatzita daude, gatazkak gertatzen ziren bitartean idazten joan nintzelako”, gogoratu du. Laburbilduz, historiari begiratzea da, iragana hobeto ulertuta “gaur egunera nola iritsi garen uler-tzeko”, Euskadin orain arte egindako urratsak ulertzeko, zehaztu zuen. Lan honetan 450 orrialde inguru biltzen dira, 1997an idatzitako istorioekin (lehenengoa) eta urte honetan bertan idatzitako istorio berriagoekin. Guztiak mimo handiz idatziak, orain idazlearen liburu berri honetan jaso-tzen direnak. “Bilduma berezia, osoa eta oso landua da”, aitortzen du. Gainera, gatazka horiek guztiak ikuspegi desberdinetatik kontatzen dira, une jakin bakoitzean protagonista desberdinek egindako ekarpenari esker. Uxue Apaolazak dioenez, liburu honek datu berriak eta ezezagunak eskaintzen dizkie Euskadin gatazka desberdinak bizi izan zituzten irakurleei, hala nola terrorismoa.
“Agian, ezer ez da sinetsi dugun modukoa. Beharbada, fikzioak baino ezin dizkigu zenbait gauza kontatu. Liburu honetan guak arrozten dira, ironia bisturi zorrotz bat da, minak berrizendatzen dira, ahanzturaz hil zenuena mamu bilakatzen da, epikak lurperatzen dira, familia eta kuadrilla epaile ezjakinak dira. Ez dago narratzaileak bere aldarrikatzen duen minik; beraz, ez dago berea ez denik ere. Zurea ez denik ere”, jartzen du liburuaren aurkezpenean. Eta ondorioztatu egiten du: “Eta ipuinak liburua itxi orduko isilduko diren itxaropena baduzu, gaixoa; fikzio batzuek begirada aldatzeko boterea baitute, eta badakigu, historiaren joanean elementu bat bakarra aldatuz gero, zer gerta daitekeen, bai orainaldian bai etorkizunean. Eta kontuz iraganik ahoskatu nahi ez duten etorkizunekin, fikziozkoak baino askoz gezurtiagoak dira”.
“23 urtetan zehar argitaratu eta idatzi ditudan ipunak bildu ditut liburu honetan”
“Liburu honen espiritua Euskadin izan ziren gatazken arrazoiak azaltzea da”
Idazlea
