Zabortegiak dietan jartzeko kanpainak

Arazo horrek ez dio bakarrik eragiten Arabako lurraldeari edo Euskal Autonomia Erkidegoari. Mundu mailako arazoa da. Espainian, esaterako, kalkulatzen da urtean 1.300 milioi kilo janari baino gehiago botatzen direla zaborretara; erosten den guztiaren % 4,5a. Hau da, herritarrak denbora librea ateratzen du eguneroko agenda estuan erosketak egitera joateko, janaria aukeratzen du, ordaindu egiten du, erosketa-poltsan sartzen du, hozkailuan gordetzen du eta, ondoren, ateratzen duenean, zaborretara botatzen du. Horixe gertatzen da produktu galkor askorekin. Beste kasu batzuetan, elikagai hori sukaldatzera ere iristen da, eta, ondoren, eragiketa bera errepikatzen da. Koordinatzaileak azaldu duenez, denbora, janaria eta dirua botatzen da eta elikagaien prezioa garestitzen laguntzen da. Izan ere, horrek ekintza surrealista dirudien arren, egunero gertatzen dela dio: "Arazo handia da, eta gosearen aurkako borrokarekin batera lantzen dugun gaia da. Janari botatzearena ekintza sinplea dirudi, baina horrek kalteak eragiten ditu", aurreratu du. Hori dela eta, mundu osoan milaka kanpaina eta ekimen, programa eta lege sortzen eta egiten ari dira, elikagaien hondamena geldiarazteko. "Adibidez, Frantzian eta Italian badira elikagaiak zaborretara botatzen dituzten saltoki handiak zigortzen dituzten legeak. Beste herrialde batzuetan, hala nola Estatu Batuetan edo Alemanian, programa nazionalak egin dira, helburu bera duten sentsibilizazio-kanpaina handiekin", azaldu du. Espainian ere urrats txikiak eman dira, baina lege horiek ez dira martxan jarri.

Zer eragin dute elikagaien galerak eta hondakinek elikagaien segurtasunean eta elikaduran? Marco Gordillaren arabera, janaria zaborretara botatzeak murriztu egiten du elikagaien mundu mailako eta tokiko eskuragarritasuna, ondorio negatiboak eragiten ditu uzta-eragiketetan parte hartzen dutenentzat eta epe luzeagoan eragina du elikagaien segurtasunean, baliabide naturalen erabilera "jasanezina" dela eta, elikagaien etorkizuneko ekoizpena horren mende baitago. Haren hitzetan, "arazo hori hainbat gaitatik lantzen da". "Lehenik eta behin, planteamendu etiko bat eskaintzen du. Nola liteke 800 milioi pertsonak desnutrizio kronikoa izatea eta, aldi berean, elikadura-sistema bera mundu guztia elikatzeko gai ez izatea? Hori ez ezik, sistema ez da mundu guztia elikatzeko gai, baina, aldi berean, zaborretara iristen diren elikagai ugari sortzeko gai da", azaldu du. Bigarrenik, Gordillak gogorarazi du ekoizpen-sistema dela berotegi-efektuko gas-sortzaile handienetako bat, eta, beraz, elikadura "klima-aldaketaren atzean ere badago". Izan ere, datuek erakusten dute berotegi-efektua eragiten duten gasen herena elikadurari lotuta dagoela. "Hau da, ekoizten ari garen berotegi-efektuko gasen %10 ez dira inora joaten", azpimarratu du. Erantsi duenez, urarekin gauza bera gertatzen da. "Nekazaritzak gastatzen dugun uraren %70 kontsumitzen du, Espainiako urteko giza kontsumoa baino askoz gehiago. Eta ur hori gastatzen da elikagai horiek zaborretara botatzeko", dio. Horiek dira elikagaiak alferrik galtzearen inpaktu handienetako batzuk, baina gehiago daude. Zaborretara janaria botatzeak ere pobreziari eragiten dio eta bete-betean jotzen du, baliabide ekonomiko gutxirekin bizi diren pertsonen bizitza gehiago kaltetuz. Ildo horretatik, "elikagaien prezioak globalak dira eta garestitzen direnean munduko toki guztietan garestitzen dira", esan du. Tamalez, orduan, "alferrik galtzen diren elikagaien heren hori merkatuan sartzen denean, elikagai horien eskariak gora egiten duelaren sinonimoa da eta asko saltzen badira garestitzen dira". Hau da, gaineratu dutenez, deituriko hirugarren munduan pertsona askok erabiltzen dituzte soldaten %70 elikagaietan, diru gutxi kobratzen dutelako eta ia guztia elikagaiak erosteko behar dutelako. "Elikagaien prezioa garestitzeak pertsona horiek janaria erosteko aukerarik ez izatea ekar lezake", esan du. Halaber, "elikagai batek munduan zenbat eta eskari handiagoa izan, orduan eta garestiagoa da haren prezioa, eta prezioa zenbat eta altuagoa izan, orduan eta eskuraezinagoa bihurtzen da bizirik irauteko ia baliabide ekonomikorik ez duen pertsona batentzat".

Erantzun zabala biltzen duen galdera izan liteke hori. Egunerokoan familia askok botatzen dituzte hondatu diren bananak, sagarrak edo aurreko egunetatik sobran geratu diren janariak. "Familietan askoz hobeto zaindu beharko litzateke hozkailuetan gordetzen ditugun produktuak. Izan ere, askotan jan dezakeguna baino askoz gehiago erosten dugu, eta janari asko botatzen da zaborretara". Zaborretara janariak botatzen jarrai ez dadin, koordinatzaileak gomendio batzuk ematen ditu.Lehenbizikoa supermerkatuan elikagaiak lasaitasunez eta antolamenduz erostea da, zer erosi behar den eta zenbatekoa den jakinda.Hozkailua ondo antolatzea ere garrantzitsua da. "Jarri agerian iraungiko diren elikagaiak eta hurrengo egunetan botatzeko arriskua duten elikagaiak".

Baina, bestalde, ez dira familiak bakarrik nekazarien eta abeltzainen lana zaborretara eramaten laguntzen dutenak. Saltoki handiek ere egunero kiloak botatzen dituzte mundu osoan. "Erostera zoazenean, banana itsusiena erosteko ohitura daukazu?", galdetu du. Ohikoena da herritarrek itsusiagoak diruditen platanoak edo elikagaiak ez erostea; beraz, supermerkatuan itxura dela-eta saltzen ez diren elikagaiak ere botatzen dituzte zaborretara. Horren ondorioz, milaka kilo janari botatzen dira egunero zaborretara, azaltzen duenez.

"Kontu handiz ibili behar dugu eguneroko xehetasun txiki guztiekin. Jendea gosez hiltzen da; egunero hiltzen da jendea gosez. Eta ezin dugu hainbeste janari bota zaborrara, elikagaiekin eta atzean dagoen lan guztiarekin arduratsuagoak izan behar dugu", ondorioztatu du.

Eguna. Zabortegiak dietan jarri eta alferrik galtzen den elikaduraren aurka borrokatu. Datuen arabera, munduan 130 milioi tona elikagai botatzen dira urtean zaborretara, eta horrek urte osoan 2.000 milioi pertsonari jaten ematea ekarriko luke. Hau ez da arazo etiko bat bakarrik. Arazo ekonomiko bat dakar berekin, herrialde pobreetan munduan gehien saltzen diren elikagaiak garestitzen baitira, eta arazo soziala ere bada. Joan den asteazkenean Elikagaiak alferrik galtzeari buruzko kontzientziazioa Nazioarteko Eguna ospatu zen.

Arazoa. rantzun zabala biltzen duen galdera izan liteke hori. Egunerokoan familia askok botatzen dituzte hondatu diren bananak, sagarrak edo aurreko egunetatik sobran geratu diren janariak. "Familietan askoz hobeto zaindu beharko litzateke hozkailuetan gordetzen ditugun produktuak. Izan ere, askotan jan dezakeguna baino askoz gehiago erosten dugu, eta janari asko botatzen da zaborretara". Zaborretara janariak botatzen jarrai ez dadin, koordinatzaileak gomendio batzuk ematen ditu.Lehenbizikoa supermerkatuan elikagaiak lasaitasunez eta antolamenduz erostea da, zer erosi behar den eta zenbatekoa den jakinda.Hozkailua ondo antolatzea ere garrantzitsua da. "Jarri agerian iraungiko diren elikagaiak eta hurrengo egunetan botatzeko arriskua duten elikagaiak". Baina, bestalde, ez dira familiak bakarrik nekazarien eta abeltzainen lana zaborretara eramaten laguntzen dutenak. Saltoki handiek ere egunero kiloak botatzen dituzte mundu osoan. "Erostera zoazenean, banana itsusiena erosteko ohitura daukazu?", galdetu du. Ohikoena da herritarrek itsusiagoak diruditen platanoak edo elikagaiak ez erostea; beraz, supermerkatuan itxura dela-eta saltzen ez diren elikagaiak ere botatzen dituzte zaborretara. Horren ondorioz, milaka kilo janari botatzen dira egunero zaborretara, azaltzen duenez.

"Frantzian eta Italian badira elikagaiak zaborretara botatzen dituzten saltoki handiak zigortzen dituzten legeak. Beste herrialde batzuetan, hala nola Estatu Batuetan edo Alemanian, programa nazionalak egin dira, helburu bera duten sentsibilizazio-kanpaina handiekin", azpimarratu du Marcos Gordillak, Manos Unidaseko kanpainen koordinatzaileak.