"Uste dut ez dugula lortuko munduko koronabirusaren aurkako txertaketa-estaldurarik"

Urte honen hasieran, koronabirusaren aurkako txertoaren banaketa onartu da, eta, horrekin batera, covid-19aren aurkako tresna berri gisa agertu da. Eraginkorrak al dira txerto horiek koronabirusaren mota guztien aurka?

-Aurretiazko azterketen arabera, Erresuma Batuko koronabirusarekin harremanetan jartzen diren pertsonen artean ez dago Covid-19aren aurkako babesa murriztuta. Hala ere, Hegoafrikan identifikatutakoaren kasuan, babesa sei aldiz murriztu da; hala ere, antigorputzen mailak eragingarritzat jotzeko espero den gutxienekoaren gainetik manten-tzen dira.

Pandemiaren amaieraren hasieran gaude?

-Bere amaiera dekretatzeko ahalmena duen erakunde bakarra Osasunaren Mundu Erakundea (OME) da. Oraindik ere immunitate-tasa handiak lortu behar dira, eta, ondorioz, artaldearen immunitatea, gaixotasuna zabal ez dadin.

Hainbat txerto daude merkatuan. Zertan bereizten dira bata bestearekin?

-Merkatuan hainbat txerto daude, eta horien ekintza-mekanismoa desberdina da, baina oraingoz Europar Batasunean baimendutakoak aipatzera mugatuko gara. Prezioan eta kontserbazio-baldintzetan dauden aldeetatik haratago, haien ekintza-mekanismoa nabarmendu dezakegu. Pfizer-BioNTech eta Moderna txertoa ARN molekula batean kodifikatzen dira. Molekula hori mintz lipidiko batean kapsularatzen da zeluletan sartu ahal izateko, eta zelulek koronabirusaren espikulako proteinak fabrikatzea eragiten du, immunitate-sistemak ezagutu eta antigorputzak fabrikatzeko.

Eta Astra-Zenecaren txertoaren kasuan?

-Oxford-AstraZenecaren txertoa ADN bihur-tzen da, beste hizkuntza genetiko bat, eta txinpantzeen hotzeriaren adenobirusean sartzen da ARN bihurtuz zelularen nukleoaren barruan, eta zelulak proteina biralak sor-tzen ditu sistema immuneak ezagutu ditzan eta antigorputzak egin daitezen.

Txerto horiek guztiak prest daude koronabirus mota ezberdinei aurre egiteko?

-Txertoak diseinatzerakoan, immunitate-sistemak antigorputzak garatu behar ditu birusaren azaleko proteinen aurrean; birusak jasan dituen mutazioek ez dituzte gainazaleko proteina guztiak ukitu, eta, beraz, txertoak eraginkorrak izaten jarraitu behar lukete. Hala ere, oraindik hori baieztatzeko azterketak egiten ari dira, eta, gainera, botikariek ziurtatu dute txertoei aldaketak egitea eskatuz gero, epe laburreko kontua izango dela.

Zein lehentasun-ordenatan deitzen zaie herritarrei txertoak jartzeko?

-Lau talde daude. Lehenbizikoa adinekoen zentroetako egoiliarrentzat eta osasun eta gizarte arloko langileentzat izanen da. Bigarren taldea lehen mailako osasun- eta gizarte-langileena da, koronabirusaren aurkako borrokan daudenak. Hemen sar daitezke, adibidez, osasun zerbitzuen barruan, larrialdiko osasun garraioan lan egiten dutenak, Covid unitatean daudenak; zainketa intentsiboetako zerbitzuak edo oinarrizko laguntza edo espetxeetan.

Eta gainerako osasun-langileak?

-Langile sanitarioak eta soziosanitarioak hirugarren taldean sartzen dira. Hemen 2. taldean txertatu ez diren langile gehiago sartzen dira, baina lehenengo etapan zehazten da txertoak SARS CoV-2rekin infektatuta egon daitezkeen pazienteekin kontaktu estua duten pertsonentzat izango direla. Hau da, transmisio-arriskua kontuan hartuko da. Laugarren taldea III. mailako mendekotasun handiko pertsonentzat da. Horretarako, azterketa mediko egiaztatua eduki beharko da, bizitzako eguneroko oinarrizko zereginak egiteko laguntza behar duena. Ondoren, Osasun Sailak zehaztuko du herritar guztientzako aplikazio-ordena edo -lehentasuna.

Mundu osoko herritar guztiei txertoa jarriko zaiela uste duzu?

-Galdera horri erantzuteko, hainbat gauza hartu behar dira kontuan. Lehenik eta behin, oso aukera gutxi dago mundu osoan txertoak jartzeko. Gainera, beste patologia batzuetarako txertaketa-estalduraren ehunekoa txikia da, %15 eta %80 bitartekoan, askoz jota. Horregatik guztiagatik, uste dut ez dugula lortuko munduko koronabirusaren aurkako txerto-estaldurarik.

Zure ustez, herritarren zein portzentajeri jarriko zaio txertoa?

-Ezin da kopuru bat zenbatetsi, diru-sarrera txikiak eta ertainak dituzten herrialdeen artean txertoen banaketa eta erosketa desberdinak direla eta. Hala ere, txosten batzuk diote, 2022ra arte diru-sarrera handiak dituzten herrialdeek txerto-ekoizpenaren ehuneko handiena hartuko dutela.

Orain arte, umeek ez dute ia sintomarik izan koronabirusarekin. Britainiarrarekin, aldatu egiten da gertaera hori?

-Ingalaterran identifikatutakorekin, hasiera batean uste zen larriagoa zela haurren artean, baina, egindako azterketen ondoren, teoria hori gezurtatu egin da, eta, beraz, orain arte, sintomarik gabeko adinekoen populazio handiena izaten jarraitzen du.

Hala ere, haurrei ere txertoa jarriko zaie, koronabirusa ikastetxeetan gehiago zabal ez dadin?

-Momentuz ez da onartu 16 urtetik beherako haurren txertoen erabilera, eta, beraz, oraindik ere itxaron behar dugu hainbat azterlanek pediatriako biztanleen txertaketaren segurtasuna zehaztu arte.

Pandemiaren hasieran baino okerrago gaude orain?

-Zenbait erkidegotan intzidentzia handiagoa dago oran duela ia urtebetekoarekin alderatuta, eta zifrek egunez egun aldatzen jarrai-tzen dute lurralde osoan. Baina, aldi berean, egia da medikuak, ikertzaileak eta gizartea prestatuago daudela.

Nola da posible koronabirus kasuak areagotzea, gaur egun guztiek maskarak badaramatzate?

- Maskara nahitaez erabiltzeko agindua hori den arren, arazoa da pertsona batzuek oraindik ere uko egiten diotela maskara erabiltzeari, eta beste batzuek, berriz, ez dutela behar bezala erabiltzen (gaizki kokatuta, gaizki manipulatuta, ziurtatu gabeko materialaren maskara). Gainera, badira gainerako baldintzak betetzen ez dituztenak, hala nola urruntze soziala, eskuen higienea eta, beharrezkoa denean, isolamendu arduratsua.

Uste duzu beharrezkoa dela txerto berriak sortzea?

-Zientzia eta ikerketa medikoa etengabe ari dira garatzen, eta industria farmazeutikoa etengabe ari da horiekin lotzen. Hori esanda, uste dut txerto berriak garatzeko edo daudenak doitzeko ateak zabalik daudela beti, ez bakarrik egungo pandemiarekin lotutako birusaren arabera, baita gainerako gaixotasunen arabera ere.

Zenbatero jarri beharko dute herritarrek txertoa birusaren aurrean babestuta egoteko?

-Zirkulazioan dauden txertoek bi dosi behar dituzte, immunitate-sistema aktibatzea espero da, gaixotasuna eragiten duen birusa modu seguruan ezagutu eta blokeatzeko. Etorkizunean dosi berriak beharko diren ala ez jakiteko, oraindik datuak falta dira, baina oraingoz badirudi ezetz, ikerketek aurrera jarraitzen duten arren.

Udan kasuak nabarmen murriztuko direla uste duzu, beroarekin batera birusa ahultzen delako?

-Orain arteko ikerketen arabera, tenperaturak ez du birusa kaltetzen. Beroak, hotzak edo elurrak, ez du kutsatzeko arriskua murrizteko, hori ez da neurri eraginkorra. Kutsatzea saihesteko, urruntze sozialak, maskararen erabilerak, eskuen higieneak eta, gaur egun, txertoaren aplikazioak bakarrik balio dute.

Noiz hasiko da nabaritzen txertoaren eragina eta beren ondorio positiboak?

-Banakako aplikazioari dagokionez, egindako proben arabera, babes handiena Pfizer txertoaren bigarren dosia hartu eta zazpi egunera eta Moderna txertoa jaso eta 14 egunera lortzen da. Hori horrela, mundu mailako ondorio positiboak honako faktore hauen araberakoak dira: txertoak fabrikatzeko eta herrialde bakoitza eskuratzeko azkartasuna.

Gainera, oso garrantzitsua da dosia azkar aplikatzea. Beharrezkoa da txertoa jarri duten pertsonen kopurua txertoa jarri ez dutenen baino handiagoa izatea behar den babesa lor-tzeko. Garrantzitsua da, halaber, urruntze sozialari, maskararen erabilerari eta eskuen higieneari buruzko gomendioak betetzen jarraitzea. Koronabirusa gurekin dagoen bitartean, geure burua zaintzen jarraitu behar dugu.

Baikorra zara koronabirusak izango duen bilakaerari eta txertoaren eraginkortasunari dagokionez?

-Gaur egun bizi dugun koronabirusaren pandemiak herritar guztien bizitzak goitik behera aldatu ditu. Aldaketa horietako askok denboran iraungo dute gurekin, birusaren kontrola lortu arren. Aukera hau aprobetxatu nahi dut, eta egunkari honetako irakurleei azpimarratu nahi diet oso garrantzitsua dela beti azaldu ditugun prebentzio-neurriak erabiltzea: garrantzitsua da maskara behar bezala erabiltzea, eskuen higiene ona izan behar da eta urruntze soziala errespetatu behar da. Birusaren aurka eraginkorrak diruditen txertoak baditugu ere, oraindik urrun gaude herritarrengan babesa sortzen hasiko diren txertoen kopurura iristetik. Oraindik zalantzazko etorkizun bati aurre egin behar diogu, birusak hedatzen jarrai baitezake. Ez dakigu txertoetan aldaketarik egin beharko diren. Azken gauza bat ere azpimarratu nahi dut: Egungo txertoen fabrikazioan parte hartzen duten zientzialarien lana azpimarratu nahi dut. Egin duten lana gizateriaren historiara pasako da, lan sinestezin gisa. Hala ere, babes-neurri guztiekin jarraitu behar dugu.

"Babes handiena lortzen da Pfizer txertoaren dosia jaso eta zazpi egunera, eta Moderna txertoa jaso eta 14 egunera"

"Beharrezkoa da txertoa jarri duten pertsonen kopurua jarri ez dutenena baino handiagoa izatea behar den babesa lortzeko"

"Gaur egun bizi dugun koronabirusaren pandemiak, herritar guztien bizitzak goitik behera aldatu ditu"