Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoaren Sailak, Euskal Herriko Unibertsitateak (EHU) eta Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiak "2025eko barometroa: EAEko atzerritar jatorriko biztanleekiko pertzepzioak eta jarrerak" aurkeztu dute. Urteko azterlan horrek, 2007tik, EAEko biztanleek migratzaileei eta migrazio-fenomenoari buruz dituzten iritziak, pertzepzioak, balioak eta jarrerak neurtzen ditu. Julia Shershneva Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiko zuzendariak honako hau nabarmendu du: "Urtez urte ikusten dugu testuinguru sozial, ekonomiko eta politikoak eragina duela migrazio-fenomenoaren pertzepzioan. Horregatik, garrantzitsua da hainbat eremutatik lan egiten jarraitzea xenofobiaren eta gorroto-diskurtsoaren aurkako borrokan, eremu akademikotik, politikotik edo komunitariotik. Garrantzitsua da, halaber, migratuen gizarteratzean eta laneratzean eragina duten egiturazko faktoreak eta faktore egituratzaileak ahaztu gabe, irakurketa sinplistei kontranarratiba bat eskainiz. Gaur aurkezten ditugun datuek lasaigarriak diruditen arren, ezin diogu erne egoteari utzi".

Azterketa hori EAEn bizi diren 18 urteko eta gehiagoko pertsonei 2025eko martxoaren 11tik 27ra bitartean egindako etxez etxeko 600 elkarrizketa presentzialetan oinarritzen da. Azterlanak berresten duenez, euskal gizarteak immigrazioarekiko jarrera irekia eta inklusiboa du gehienbat, aurreko edizioan aipatutako bidean, baina irekitasun- eta onarpen-adierazleak pixka bat hobetu dira.

Sendotu egingo den irekiera

2025ean, immigrazioarekiko irekitasun-indizea, herritarrek 0tik 100erako eskalan duten posizionamendu orokorra laburbiltzen duena, 65,86 puntukoa da. Horrek esan nahi du bi puntu baino gehiago igo dela 2024an erregistratutako 63,54 puntuekin alderatuta, eta jarrera inklusiboagoetarako joera sendotzen duela COVID-19aren pandemiak eta ondorengo Ukrainako gerrak markatutako urteen ondoren, zeinetan EAEko herritarrek elkartasun ezezaguna erakutsi baitzuten.

Profilen azterketak hiru biztanleria-talde handi bereizten ditu, irekitasun-mailaren arabera: "talde irekia", herritarren % 54,2 biltzen dituena eta 75,63 puntuko batez besteko puntuazioa duena; talde anbibalentea ( % 33,7) eta talde gaitzeslea ( % 12,2), argi eta garbi posizio minoritarioetan kokatua.

Immigrazioa, egiturazko fenomenoa eta lehentasunezko arazorik ez

Barometroak berresten du immigrazioa fenomeno estruktural eta finkatutzat hartzen dela Euskadin, eta ez dela gatazka-iturritzat hartzen. Biztanleriaren % 9,7k soilik aipatzen du immigrazioa Euskadiko arazo nagusien artean, eta, galdera maila pertsonalean egiten denean, ehunekoa % 2,7ra jaisten da (gutxieneko historikoak seriean). Era berean, itxaropenak argiak dira: hamar pertsonatik bederatzik ( % 90,0) uste dute datozen bost urteetan migratzaileen etorrerak gora egingo duela, eta horrek indartu egiten du irauteko joera duen eta normaltasunetik kudeatu behar den fenomenoa delako ideia.

Gizartean eta bizikidetzan hautemandako ondorioak

Herritar gehienek uste dute immigrazioa faktore positiboa dela euskal gizartearentzat, garapen ekonomikoari, lan-merkatuari eusteari ( % 73,6) eta egungo biztanleriaren zahartzearen erronkei aurre egiteko giltzarritzat hartzen baitute ( % 71 ados).

Kulturaren arloan ere aldeko begirada finkatu da: lau pertsonatik hiruk ( % 75,5) uste dute immigrazioak aberastu egiten duela Euskadiko bizitza kulturala, nahiz eta gorakada txiki bat egon den aurreko urtearekin alderatuta kultura-homogeneotasunaren aldeko jarreran ( % 42,5). Era berean, aurreko urteetan bezala, gehienek uste dute integrazioak ahalegin bateratua izan behar duela, baina batez ere etorkinek egin beharko dutela. Azkenik, euskal gizarteak bizikidetza-giro positiboa hautematen du, azken hamarkadan pixkanaka hobetzen ari dena.

Eskubideak eskuratzea

Eskubideak eskuratzeari dagokionez, 2025ean, hamar pertsonatik zortzik babesten dute erregularizazio-moduren bat administrazio-egoera irregularrean daudenentzat: % 41,5 pertsona guztiak erregularizatzearen alde agertzen da, eta % 44,3k gutxienez lan bat dutenen alde egiten du. Posizio murriztaileenak — pertsona guztiak kanporatzea edo itzulera behartzea — oso gutxi dira.

Eskubideak eskuratzeari dagokionez, euskal herritarrek argi eta garbi bermatzen dute eredu unibertsalista bat. % 84,7k uste du asistentzia sanitarioa baldintza berberetan bermatu behar zaiela pertsona guztiei, edozein dela ere haien administrazio-egoera, eta % 80,2k iritzi bera du hezkuntzarako. % 69,8k laguntza juridikora hedatu du printzipio hori. Prestazio ekonomikoei edo parte-hartze politikoari lotutako eremuetan, akordioak gehiengoduna izaten jarraitzen du, baina ñabardura gehiagorekin: % 40,2k gizarte-laguntzetarako sarbide unibertsala babesten du, eta % 24,5ek boto-eskubidea; biztanleriaren zati batek, berriz, eskubide horiek administrazio-egoera erregularizatuarekin lotzea erabaki du. Jarrera horiekin bat etorriz, hamar pertsonatik zazpik ( % 69,2) defendatzen dute bertakoek eta atzerritar jatorrikoek eskubide eta betebehar berberak izan behar dituztela, eta % 29,2k, berriz, bertakoei lehentasuna ematearen alde egiten du – azken urtean indarra galdu duen jarrera –.