Gregorio Muro 'Harriet': “Erretiroa hartuta ere, sortzaile izaten jarraitu nahi nuen”

Euskal komikigile garrantzitsuenetakoa zaitugu, Europa mailan hainbat serie argitaratutakoa (’Justin Hiriart’, ‘Sorgin seinalea’, ‘Eguzkiaren izerdia’, ‘Simon Besaluze’, ‘Jon eta Mirka’...) eta sariak irabazitakoa. Hala ere, 80ko hamarkadan besterik ez zinen aritu komikigintzan. Gero, bi hamarkada osoz aritu zara zinemagintzan. Bi mundu desberdin izango dira, ezta?

Ez pentsa, komikia eta zinema ez dira hain ezberdinak ere, istorio eta irudiekin lan egiten da bietan. Azken batean, nire burua irudi-narratzailetzat daukat. Ez dut nire burua idazle edo literatotzat, inondik ere. Niretzat irudia da garrantzitsuena. Horregatik komikia eta zinema dira nire medioak.

Orain komikiaren mundura itzuli zara, zure argitaletxe propioarekin. Nolatan?

Kasualitate askoren ondorio izan da. Erretiroa hartzean ez nuen ezer egin gabe egon nahi, sortzen eta sortzaile izaten jarraitu nahi nuen. Baina zineman gauzak sortzea, film laburrak izanda ere, oso zaila da, eta are gehiago erretiroan egonda. Gainera, inoiz ez naiz orain naizen besteko zoriontsua izan, inoiz ez dudalako hainbeste gozatu komikia egiten nuenean bezainbeste. Beraz, komikigintzara itzultzea erabaki nuen.

Eta zure lan ikonoetako bat berrargitaratu duzu, ‘Justin Hiriart’.

Hasiera batean, Frantziako merkatuan berriro ere gauzak argitaratzen saiatzea nuen helburu. Saiakera batzuk egin nituen hainbat marrazkigilerekin. Horretan ari nintzela, Eguzkiaren izerdia berriz argitaratu zuten edizio oso batean, eta ondoren Ponent Mon-ek gauza bera egin zuen, gaztelaniaz. Aspaldiko partez, Getxoko Azokan izan nintzen aleak sinatzen, eta berriz aurkitu nintzen publikoarekin, publiko berriarekin eta baita lehengoarekin ere, 80ko hamarkadakoarekin, garai hartako komikiez ondo gogoratzen diren horiekin. Komiki berriak egiteaz gain, lehengo nire komiki guztiak berriz argitaratzen saiatu behar nuela erabaki nuen. Fructuosorekin hitz egin nuen Ponent Mon-ek Justin Hiriart berrargitaratzearen inguruan, baina Fructuosok ez zuen ezer jakin nahi inongo argitaletxerekin, lehengo garaietatik haserre zegoelako. Eta nik neuk egitea proposatu zidan. Eta halaxe egin dut. Justin Hiriart-en euskarazko bertsioa Erein argitaletxeak atera du (eurak argitaratu zuten 80ko hamarkadan eta konpromisoa nuen beraiekin), eta nik gaztelaniaz. Elkarrekin prestatu eta inprimatu genuen, eta bidean asko ikasi dut. Gainera, merkatuan oso ondo funtzionatzen ari da.

Eta orain, zein asmo dituzu argitaletxe berriarekin?

Familiako enpresa txiki bat egitea da nire helburua. Nik prozesua ezagutzen dut, argitaletxea martxan jarri nahi dut, erretiroa hartu eta gero semeek jarraitzea nahi nuke. Baina pixkanaka egin behar dut. Aurten lau komiki argitaratu nahi ditut, hurrengo urtean zortzi edo hamar inguru, eta poliki-poliki familiako enpresa txiki bat muntatu.

Esan duzunez, 80ko hamarkadako zure bestelako lanak argitaratzeko asmoa ere baduzu.

Bai, frantziar argitaletxeei horien eskubideak erosten ari natzaie, lanak euskaraz eta gaztelaniaz argitaratzeko. Nire asmoa urtero azaroan horietako bat ateratzea da, Justin Hiriart-ekin egin dudan bezala. Aurten Jon eta Mirkaren bi albumen edizio osoa izango da. Nire ustez, Daniel Redondoren lanik onenetakoa da, bisualki ikaragarria da. Orain ari naiz prestatzen. Eta hurrengo urtean Sorgin seinalea kaleratuko dut, eskubideak erosi ditut jada. Gainera, nik hemen berrargitaratutako nire lanak Frantzian ere berrargitaratu daitezen saiatu nahi dut. Momentuz, Justin Hiriart eta Sorgin seinalea-rekin lortu dut, eta Jon eta Mirka-rena ere bide onean doa.

Horiez gain, komiki berriak egin eta argitaratzeko asmoa duzu. Zein proiektu dituzu esku artean?

Hiru lanekin ari naiz orain, eta beste sei-edo baditut epe luzera begira. Proiektuetako bat sari asko jaso zituen Zeinek gehiago iraun nire film laburraren komikirako egokitzapen luzatua da. Baina kontua da proiektu horiek denak lehenago Frantziako merkatuan kolokatzea lortu behar dudala. Gidoilari jubilatu gisa, ni arriskatu naiteke, nire lana ez baita hain handia marrazkigilearenarekin konparatuta. Baina marrazkigileak ia urtebete eman behar du komikia egiten, eta nik, editore gisa, ezin diot urtebeteko lana ordaindu, ezta gaztelaniazko eta euskarazko salmenta denak batuta ere. Horretarako modu bakarra Frantziako argitaletxe batek eskubideak erostea da.

Hurrengo kaleratuko duzun lana zein izango da?

Dudan asmoetako bat frantziar argitaletxeekin euskal egileek ateratako ahalik eta lan gehien publikatzea da, ez nireak bakarrik. Momentuz, Marko-ren bi albumen eskubideak erosi ditut, Voyage en Inde eta Voyage en Chine. Ireki nahi dudan lerroetako batekin bat datoz: haurrentzako umorearena. Bidaia-gida antzekoak dira. Maiatzaren amaieran aterako ditut, Zapart! jaialdirako, euskaraz eta gaztelaniaz. Guillermo Gonzalezen Le Chevalier à la Licorne, Juan Luis Landaren Arthus Trivium eta Iñaki Holgado eta Markoren Verdun erosten saiatu naiz, baina ez ditut lortu. Aterako dudan hurrengoa S.O.S. Lusitania-ren hiru albumen edizio osoa izango da, Cothias gidoilari ezagunarena, Frantziako bestelako komiki interesgarriak ere argitaratzeko asmoa baitut. Eta azaroan, esan bezala, Jon eta Mirka.

Argitaratzaile moduan, zer behar ikusten dituzu komikigintzan gaur egun?

Nire ustez, diru laguntzak egon beharko lirateke komikien sorkuntzarako, marrazkigileak komikia egin bitartean bizi ahal izateko. Fran-tzian eta Belgikan ematen dira (28.000 eta 25.000 euro, hurrenez hurren). Horrekin marrazkigileak komikia egiten du eta gero nahi duenari saldu ahal dio. Hemen horrelako diru laguntza bat bagenu, ez genuke komikiak egiteko eskubideak Frantzian saltzea lortu beharrik izango. Gaur egun, hori gertatzen denean, frantsesek argitaratzeko eskubideak lortzen dituzte hizkuntza guztietarako, formatu digitalerako ere bai, eta betirako. Gero, euskaraz ateratzeko haien baimena behar izaten da eta haiei ordaindu behar izaten diegu. Hemen egile zoragarriak ditugu, adibidez, Juan Luis Landa, Frantzian (eta, beraz, Europan) salmenten lehenengo postuan izan dena Arthus Trivium lanarekin. Baina Frantzian argitaratu denez, orain nik ezin dut euskaraz atera. Aipatu dudan moduko diru laguntza batekin horrelako lanak hemen argitaratu ahal izango genituzke eta hemen kudeatuko genituzke argitaratze eskubideak.

Pertsona egokia zara komikigintzaren iraganaz eta orainaz hitz egiteko. Zein ezberdintasun ikusten dituzu komikiaren munduan 80ko hamarkadako urrezko aroaren eta bizi omen dugun 90eko hamarkadaren hondamendiaren ondoko loraldi berri honen artean?

Orain askoz diru gutxiago dagoela. Garai batean aisirako etxe barruko aukerak zinema, telebista (kate pare batekin soilik), literatura, komikia eta ezer gutxi gehiago ziren. 90eko hamarkadan bideo-jokoen leherketa eman zen (komikiaren erorketa ekarri zuena), eta orain Internet, mugikorrak eta abar daude. Aisirako denbora, eta beraz dirua ere, gauza askoz gehiagoren artean banatzen da orain, eta gainera krisian gaude, ez ahaztu... Gaur egun, ikusten ditut erosle helduak, nostalgikoak, komikiak ia-ia desira-objektu gisa dituztenak -horregatik saltzen dira horren ongi edizio osoak-, eta irakurle berriak, gazteagoak, komikiaren mundua orain deskubritzen ari direnak. Interneteko komikien pirateriak honetan lagundu duela iruditzen zait. Izan ere, askok horrela ezagutu dute komikia, zaletu egin dira eta, pirateatzeaz gain, gero erosi ere egin dute. Bestalde, nobela grafikoek, komiki serioagoak egiteak, jende gehiagorengana ireki du alorra.

Baina, aldi berean, orain apenas egiten den haurrentzako komikirik, ez da harrobia lantzen...

Frantzian izan ezik, Europan orohar ez da harrobia lantzen, eta komiki amerikarrean ere ez jada. Baina mangan bai lantzen dute harrobia, eta hemengo haurrak horren bidez zale-tzen ari dira. Baina aukera gehiago behar dira, izan ere, ia ez dago haurrentzako komiki europarrik gurean. Nik badut asmoa haurrentzako komikiak egiteko, batez ere euskaraz. Fran-tzian atera den haurrentzako komiki eder baten eskubideak lortzen saiatzen ari naiz, hurrengo urtean ateratzeko. Jon eta Mirka ere haur eta gaztetxoentzako da, eta Justin Hiriart ere bai. Eta nire Iker eta Ixone ere berreskuratu nahi dut, haurrentzakoa zen hau ere, oso oinarrizkoa zen, baina polita.

Harrobia landu gabe, komikiak izango al du etorkizunik heldu nostalgikook ez gaudenean?

Komikiak osagai narratibo oso garrantzitsu eta interesgarri bat dauka: irudi oso ederrak eskaintzen ditu. Baina irudi baten eta hurrengoaren artean, bideo batean ez bezala, elipsi bat dago, gure burmuinak osatu behar duen elipsi bat, eta horrek jokoaren parte bilakatzen du irakurlea. Komikia irakurtzean zeregin horretan kontzentratuta zaude, aten-tzio berezia eskatzen dizu eta eskaintzen diozu, engantxatu egiten du. Hor dago gakoa. Horregatik uste eta sinesten dut komikiak etorkizuna duela.