LEIHO berri bat zabalduda euskal kulturarenesparruan, sortzaile guztiakbildu eta babestekoasmoz. Euskal Kulturgileen Kidegoadu izena, EKKI ezizena, eta egileeskubideak babesteko agentziabat baino gehiago da; “itxaropenbat”, Igor Estankona elkartekoidazkari nagusiaren aburuz.Kide fundatzaileek urrian emanzuten EKKIren osaeraren berri, etaotsailaren 26an aurkeztu zuten jendaurrean.Bost dira eraketan partehartu duten taldeak: Euskal IdazleenElkartea, Euskal IlustratzaileenElkartea, Musikari Elkartea, BertsozaleElkartea eta Euskal EditoreenElkartea.

Agentzia berriko idazkariaden Igor Estankonapoetak 2011.urtea markatu duelkartearen sortzeprozesuarenabiapuntutzat.“Kidegoa eratuaurretik, egileeskubideen agentziasortu ahal izatekoeskumena lortuzuen Eusko Jaurlaritzakduela lau urte.

Behin aurrera egiteko eskubidealortuta, diziplina guztietakoartistak biltzeko agentzia propio batsortzearen egokitasuna aztertu zen,eta pixkanaka EKKI forma hartzenhasi zen”, azaldu du.

Jabetza intelektualaren ingurukoauziekiko “hoztasuna” apurtu nahidu Euskal Kulturgileen Kidegoak,eta egile eskubideak kudeatzeko“beste aukera” bat eman nahi diesortzaileei. “Orain arte, Hegoaldeanbehintzat, egileek aukera bakarrazuten, eta bigarren aukera bateskaintzea abantaila bihurtu nahidugu”, dio idazkariak.

SORTZAILEA ERDIGUNE EuskalKulturgileen Kidegoaren egunerokojarduna sortzaileei aholkularitzajuridikoa eskaintzea izango da,EKKIren esku uzten duten obra erabiltzenden heinean kobrantza eginez.“Badakigu legez nola banatubehar den jasotzen den dirua”, dioEstankonak, “baina demokratikoakizatea da gure asmoa, eta Kidegoarenbatzar orokorrean, sortzaileekerabakiko dute diru hori nola erabili”,jakinarazi du.

Elkarteak aurreikusitako eskemenarabera, mozkinen zati bat EKKIrenegitura ordaintzeko erabilikolitzateke.“Egitura ahalik etaarinena izatea nahidugu, ez burokratikoa”.Beste zatibat, noski, autoreakjasokoluke, bere obrarenerabilpenagatik,eta hirugarrenpartea,aldiz, euskalkulturgileenelkartasuna sortzerabideratu nahidu EKKIk. “Laguntzasoziala eskaintzeaz gain, kultursustapen eraginkorra egin nahidugu; beraz, diruaren zati bateuskal kultura indartzeko erabilikoda. Ez dugu inor engainatuko:egile eskubideen agentziek obrenerabilpenagatiko tarifak legez ezarritadituzte. Guk, ordea, tarifahoriek erabilpen efektiboari lotutaegotea nahi dugu, logikoak izan daitezelaeta ez dezatela atzera botakulturaz gozatzea. Ez dugu egileeskubideak kulturarentzat galgaizatea nahi, laguntza baizik”, adierazidu idazkariak.

EKKIk jada baditu diziplina anitzetako“dozenatik gora” sortzaile izenaemanda, Estankonaren hitzetan,baina gainontzeko egileengana“banan-banan” joango direla adierazidu. “Oraingo euren agentzietangustura al dauden galdetukodiegu lehenbizi, eta gero,gurekin etortzea proposatukodiegu. Egileeskubideen agentzietanizena emanda ezdagoen jendeari ereesango diogu guganaetortzeko”. Azkenfinean, agintea autoreekizango duteEuskal KulturgileenKidegoan, eurek erabakikobaitute “agentziakobra nola kudeatu” beharkoduen, idazkari nagusiaren aburuz.“Bakoitzak egile eskubideen zer irakurketaegin nahi duen ikustea dagure asmoa, eta horren arabera,euskal sortzaileen obra modu bateraedo bestera administratzea”.

KULTURATIK, KULTURARENTZATEgile eskubideen eremuan, SGAEda, ezbairik gabe, agentziarik ezagunena.Sortu berri den Euskal KulturgileenKidegoak “haren akatsakez errepikatzeko aukera” izangoduela adierazi du idazkari nagusiak,eta beste abantaila garrantzitsubaten berri ere eman du. “Leihobakar bat osatzen dugu, diziplinadesberdinetako autoreak gurekinbaitaude, eta EKKIk bakarrikkudeatu ahal izango du produktua.Oso erraza izango da EKKI lizentziapeanaritzea, ez da pasatubeharko 5-6 agentzietatik”.

Gizartean, jabetza intelektualarendefentsa egiten duten agentziekizan ohi duten ospe txarrarenaurrean, Estankonak ez direla“fobien edo filien arabera” mugitukobermatudu, eta autoreakerakarriko dituena“elkartean izango dutenparte-hartze zuzenagoa” izangodela uste du. “Ez gara euskal kulturarenaldeko elkarte bat izango;euskal kulturatik eta kulturarentzatsortutako elkarte bat baizik.Azken finean, bazkideen alde egingodugu lan, haien mandatuen arabera,eta ziur gaude haiek euskalkultura babestea eta zerbitzu profesionalbat jasotzea nahiko dutela”,adierazi du.

HITZ EGITEA, ERRONKA Agentziamartxan da, eta sortzaileek jadabadute bertan izena emateko aukera.Bidea, ordea, hasi besterik ez daegin, eta EKKIren betebeharra“kilometroak eta kilometroak egitea,deiak eta deiak egitea eta e-postaketa e-postak bidaltzea da”,Estankonaren hitzetan. “Euskalautore bakoitzaren egoera zer-nolakoaden ikusi eta zer eskaini diezaiokegunaztertuko dugu. Honela,sortzaileekin zuzeneko harremanaizateaz gain, haien errepertorioosoa edo, zati bat behintzat, EKKIraekartzea egokia ote den jakingodugu. Hemendik aurrera, beraz,hitz egitea izango da gure erronkanagusia”, azaldu du Estankonak.

ETA SORTZAILEAK, ZER? Lehenpausoak eman dira, eta EKKI jaioda, baina nola ikusten dute egileeskubideen afera interesatu nagusiek?Zein da euskal sortzaileenjarrera horren inguruan?Yolanda Arrieta idazlearen arabera,esparru bat arautzeak oinarrizkoeskubideak bermatzekomodu bat bilatzen laguntzen du,baina agentzia batean izena ematehutsak “ez du ezer bermatzen”, bereiritziz. “Ez dut esan nahi ez denikparte hartu behar. Izena emateazerbaitetan hasteko abiapuntuaizan daiteke, baina gero hori guztiamartxan jarri behar da: azpiegituraoso bat eraiki behar da”. Bidehorretan, Arrietaren aburuz, ezinda guztia “borondatez” egin, etasortzaileentzat “gutxiengo babesa”behintzat behar dela azpimarratudu idazle etxebarritarrak.

Xanti Rodriguez argazkilari etamusikari azpeitiarrak “nahikoeszeptikoa” dela aitortu du egile