Delako adierazpen askatasunarekin bueltaka nabil egunotan. Entzuten eta irakurtzen dudan guztiaren harira galdera bera datorkit etengabe gogora: Frantzia bezalako herrialde bateko buruek adierazpen askatasunaren aldeko manifestazioa?
Parisko gertakizunaren erraietan sakondu gabe (eta gaiaren azterketarik ere egin gabe), adierazpen askatasunaren kontura halako kontraesan batek errefusa sortzen dio edonori. Ez gara herri bakarra adierazpen askatasuna ebatsia duena, baina ongi ezagutzen dugu adierazpen askatasunaren garestia; ohituta gaude utopia horren dantza antzura.
Adierazpen askatasuna ez baita bera batzuena eta besteena. Batzuek adierazpena egin orduko galtzen dute askatasuna. Besteek, aldiz, aho ahaldunek, negozioa dute eufemismoarekin eta etekina manipulazioarekin. Mugarik ez, haiengan, legearen babesaz estaltzen baita adierazpen bakoitzaren egiazko eta ezkutuko asmoa.
Adierazpen askatasunarena iruzurra da (ez bada gure egongela edo sukaldean praktikatzeko, eta sobera ozen ez badugu egiten). Izan ere, “Adierazpen askatasuna jendeak aditu nahi ez duena esatea da” esan zuen Animal Farm lanaren idazle zen George Orwell-ek. Eta esan eta irauli behar ez direnak ongi kontrolatu behar dituenez botereak, adierazpen askatasuna deserosoa zaio oso. Ez hori bakarrik, irizpide askea etsaia du.
Zentzu horretan, politikoki zuzenak izaten ohitu nahi izan du jendartea. Aita Santuak ere esan du adierazpen askatasunak mugak dituela. Jakin dezagun. Hori teknikoki ezinezkoa bada ere, praktikan hala bizitzen ohituak gara; etengabeko mugekin. Eta gaurko bitartekoei esker iritzi askeko garela senti dezakegun arren, gero eta kontrol handiagoa dugu, gero eta zigortuagoa dago gizabidea, gero eta neurri eta lege murriztaile gehiago daukagu, eta nahi dugun hori ezin dugu nonahi, nolanahi, nornahiri esan.
Eta hori egunerokora iragan da, gutako norbait adierazpen askatasun purua praktikan jartzen ausartzen bada, zentsura ere egiten diogu baten batek: “zer ari zara?/ Zaude isilik!/ ez esan halakorik!/Ixo! Arraro begiratzen gaituzte/?”.
Hasierako gogoetari helduz, eta baten batek ongi esan zuen gisaz, pentsamendu askatasunik gabe, adierazpen askatasunak ez du ezertarako balio. Eztabaidak parametro jakin batzuetan koka ditzagun bideratzen gaituzte, eta hori askatasuna bailitzan jardun gaitezen animatzen gaituzte, baina marra pasatu gabe. Gogora datorkit ironia sinple baina argi hura: “Niri ez dit inork esaten zer egin behar dudan. Neronek bakarrik asmatzen dut”.
