- Konfinamenduak eta herritarrek beren etxeetan itxita bizi izan dituzten hilabeteek Euskadiko kriminalitatea nabarmen jaistea eragin dute. Gehien jaitsi den delinkuentzia motetako bat sexu-erasoak eta bortxaketak dira. Araban, aldiz, hiru kasutik seira igo dira. EHUko Psikologia Kriminaleko irakasle Cesar San Juanen esanetan, eraso horietako asko biktimaren etxeetan egiten dira oraindik ere.

"Konfinamenduaren ondorioz, eremu publikoetan egiten diren delituek behera egingo zutela aurreikusi genuen, logikoa den bezala", esan eta gaineratu du: "Eta, hain zuzen ere, espazio publiko hiritarrean egiten diren deliturik desiragarrienetako bat sexu-erasoa da, baina sexu-eraso guztiak ez dira espazio publikoetan gertatzen. Izan ere, sexu erasoen ehuneko handi bat biktimak etxebizitza batean ezagutzen dituen pertsonek egiten dituzte". Horrek azalduko luke Arabako lurraldeko kasuen gorakada; izan ere, lurralde horretan gora egin duten eta guztira sei kasu erregistratu diren bitartean, gainerako lurraldeetan behera egin dute sexu-erasoek, baina, hala ere, Araban baino askoz gehiago zenbatu dira. Zehazki, Bizkaian 13 kasu erregistratu dira (iaz epe berean baino 17 gutxiago) eta Gipuzkoan bost (hamar kasutik bostera). Era berean, sexu-askatasunaren aurkako delituen atalean jaso-tzen diren gainerako arau-hausteak ere gutxitu egin dira, eta 2019ko datuekin alderatuta %22,58 egin dute behera, 21 delitu gutxiago izan baitira (93tik 72ra jaitsi dira), Segurtasun Sailak emandako datuen arabera. Hilabete guztietatik, apirilean erregistratu da kasu gutxien, 19 hain zuzen ere. "Gizarte-harremanetan eragin zuzena duten murrizketak aldatzen joan diren neurrian, era horretako delituek pixkanaka gora egin dute, eta uztailean, esate baterako, 55 kasu erregistratu ziren, aurreko urteko antzeko zifra izanik. Hala eta guztiz ere, abuztuan berriz ere % 25 egin dute behera era horretako delituek aurreko hilabetearekin alderatuta, eta % 52 2019ko abuztuarekin alderatuta", azaldu zuten Eusko Jaurlaritzatik.

Ondarearen aurkako beste delitu batzuek ere beheranzko joera izan dute. Zehazki, ondarearen eta ordena sozioekonomikoaren aurkako delituek, EAEn egindako arau-hauste penal guztien %70,42k, %22,73ko jaitsiera izan dute 2019ko aldi berarekin alderatuta. Adibidez, atal honen barruan, indarkeria edo beldurra erabiliz egindako lapurretak %16,54 jaitsi dira aurreko ekitaldiarekin alderatuta (254 kasu 2019an eta 212 2020an). Lurraldeka, Bizkaia da jaitsiera izan duen bakarra (%30,77), 195 izatetik 135 izatera pasa baita. Gipuzkoan 36tik 48ra igo dira eta Araban 23tik 29ra. Etxebizitzetako lapurretei dagokienez, delitu-mota horiek ere ia %23 jaitsi dira (194 lapurreta gutxiago). Lurraldeka, beherakada izan da Araban: %50,93 jaitsi da (55 kasu gutxiago), eta, ondoren, Bizkaian %33,70 (182 kasu gutxiago). Gipuzkoan, berriz, delituak %19,91 igo dira, 2019koekin alderatuta 43 kasu gehiago. "Konfinamendu-aldi luze samarra bizi izan dugu, eta ezin izan da inor egon kalean; beraz, lapurreten beherakada azalduko luke horrek. Bestalde, biztanle gehienak beren etxeetan zeudenez, nabarmen zailtzen zuen etxebizitzako lapurretaren modus operandia", azaldu du EHUko irakasleak.

Ebasketei, iruzurrei eta kalteei dagokienez, ondarearen aurkako delituen %76,82 izan dira eta delitu guztien %54,09. "Ebasketak dira gehien egiten diren delituak", Eusko Jaurlaritzaren hitzetan, eta konfinamenduan gehien gutxitu zirenak aisiarekin eta jende-pilaketekin zerikusi zuzena dutenez. Hala ere, iruzurrak dira 2019ko antzeko balioetara iritsi diren ondarearen aurkako delitu bakarrak. "Kontuan izan behar da pandemia hasi arte argi eta garbi goranzko joera zutela, eta martxoan eta apirilean nabarmen gutxitu ziren arren, iruzurren % 85 inguru informatikoak izateak oso azkar leheneratzea ekarri du", azpimarratu zuten Jaurlaritzatik. Cesar San Juanen iri-tzia antzekoa da, eta horregatik, delitu-mota horiek areagotzen jarrai-tzeko tendentzia justifikatzen du, baita konfinamendu-aldian gertatu izana ere. Bere hitzetan, "gure bizitza sozial osoa, transakzio ekonomikoak eta aisialdiko jarduerak testuinguru digitaletara migratu dute. Baita delinkuentzia ere. Horrela, urtetik urtera sarean egindako delituen katalogo oso bat handitzen ari dela ikusten ari gara. Gainera, konfinamendu-aldian, delitu-jarduera Internetera migra-tzea areagotu ahal izan zen. Etorkizun hurbilean, administrazioaren baliabide asko, polizialak eta penalak, ziberkriminalitatea deritzoguna prebenitzera eta jazartzera bideratuta egongo dira".

Delituak. Delitu estrategikoen arloan, sexu-erasoak, "sexu-askatasunaren aurkako delituen barruan deliturik larrienak izango liratekeenak, % 50 gutxitu dira Euskadin (24 kasu gutxiago izan dira)". Kasuak Bizkaian gutxitu dira gehien, 17 kasu gutxiago izan baitira (30etik 13ra jaitsi dira); ondoren Gipuzkoan, 10 kasu gutxiago izan baitira (15etik 5era jaitsi dira); eta, Araban, berriz, zifrek gora egin dute, 3 kasutik 6ra. Era berean, sexu-askatasunaren aurkako delituen atalean jasotzen diren gainerako arau-hausteak ere gutxitu egin dira, eta 2019ko datuekin alderatuta %22,58 egin dute behera, 21 delitu gutxiago izan baitira (93tik 72ra jaitsi dira).

Familia barruko tratu txarrak. Familia barruko tratu txarretan genero-indarkeria eta etxeko indarkeria sartzen dira, eta "gizartean alarmarik handiena sortzen duen beste arau-hausteetako bat da". Familia barruko tratu txarretan, ohikoak direnetan eta ohikoak ez direnetan, kasuek %6,81 egin dute gora EAEn, eta 764tik 816ra igo dira (52 gehiago). Zifrek hiru lurralde historikoetan egin dute gora, eta Araba izan da igoerarik handiena izan duen lurraldea, % 12,04koa, alegia (108tik 121era igo dira kasuak), ondoren Gipuzkoa %6,61ekin (242tik 258ra igo dira kasuak) eta, azkenik, Bizkaia %5,56rekin (414tik 437ra).