GASTEIZ- Erromatar berantiarreko 476 piezaren ustezko faltsifikazioaren epaiketak bosgarren saioa ospatu zuen atzo Arabako Probintzia Auzitegian eta atzoko saio horretan Ertzaintzaren txanda izan zen. Irmotasunez, deklaratzen lehena izan zen ertzainak, power point baten bidez egindako aurkezpen batean pieza horiek "faltsuak" zirela ziurtatu zuen.

Ingurumen eta Hirigintza arloan espezializatutako ertzainak berak emandako adierazpenaren arabera, Iruña-Veleiako aztarnategi arkeologikoan aurkitutako piezak Eliseo Gil aztarnategiko zuzendari ohiak eta haren bi laguntzailek "orkestratutako maniobra batean" manipulatu zituzten. Adibidez, bere bertsioan, 2006ko irailean grafitorik gabeko materialak aurkitu ziren indusketari dagokionez, ertzain honek ziurtatu zuen "salbuespenezko" kasu bat zela: "Lurmengo indusketan argazki-erregistroaren salbuespenezko kasua da, zundaketa horren ebidentzia guztiak atera izanaren irudiak daudelako, ustez zatiak zuen eta garbitu ondoren agertu zen grafito ezohikoarena izan ezik", azaldu zuen. Eta honako hau gaineratu zuen: "Euskarazko hiru hitz dira, oso gutxi landuak eta oso azaletik grabatuak euskararen azalean". Gainera, bere bertsioan, batzuetan materiala aurkitu zutenetik garbitu arte, hamar hilabete ere igaro zitezkeen garbitu gabe. Ertzaina honen arabera, faltsifikazio horiek guztiek kalte "itzulezina" egin dute, eta Eliseo Gilen defentsako abokatuaren galderei erantzunez, ertzain horrek ziurtatu zuen ziur aski Eliseo Gilek egin zituela faltsifikazioak, Rubén Cerdán akusatuarekin eta Óscar Escribano kondenatuaren laguntzarekin. Ertzaintzarentzat, grafitoak faltsutzearen erantzule Eliseo Gileri egotziko liokeen beste ebidentzietako bat Julio Nuñez irakasleak egindako txosten inkonografikoa izango litzateke, honako hau ziurtatu baitzuen: "Grafitoak faltsuak dira ia ziur asko duela gutxi egindakoak, agian agertu zirenean bertan". "Galan irakasleak egindako beste txosten bati buruz, epigrafeek askotariko arazoak biltzen dituzte, haien benetakotasunari buruz serioski susmatzen dutenak". Beste zantzu batean, Velazquez irakaslearen balorazioa ere kontuan hartu zen, eta, haren ustez, "horietako batzuk (grafito horietakoak) behintzat aro garaikidean esgrafiatuak izan direlako hipotesian apuntatu gaitezke". Ildo beretik jarraituz, ertzainak ere azaldu zuen oso zaila zela grafitoetan agertzen diren terminoak antzinatasun berantiarreko garai bateko testu kristauekin bat etortzea. Eta horrela zantzu bat bestearen atzetik, grafitoak manipulatuak izan zirela argudiatzeko. "Ikerketa honetan, era guztietako irregulartasunak, anomaliak eta kriminalitate-zantzuak kateatu direla egiaztatu da. Azaldutako guztiagatik, instrukzio-talde honek uste du Iruña-Veleian gertatutakoa dela erromatarren munduko material arkeologikoen gainean egindako faltsifikaziorik handienetako bat. Ustezko egiletzari dagokionez, hainbat lagunek orkestratutako maniobra izango litzateke, eta zantzu eta susmo guztiek Eliseo Gil, Óscar Escribano eta Rubén Cerdán aipatzen dituzte".

Arrazoiak Eliseo Gil piezak faltsutzera bultzatu zuten balizko arrazoiei dagokienez, agente honek ez zuen balizko kausa batean zentratu nahi izan, ezta baieztatu ere, baina arrazoi posible batzuk azaldu zituen, ekonomikoaz gain. Hala, bere bertsioan, Eliseo Gilek hainbat kexa jaso zituen Eusko Trenen aldetik, aztarnategian bilaketak iraun duen urteetan aparteko aurkikuntzarik ez aurkitzeagatik. Era horretan, ertzainak gogorarazi zuen 2004ko abenduan Mitxel Berjonen adierazpenaren arabera, José Manuel Tarriñok esan ziela ekitaldi sozial batean A. Amann, A. Baldeón eta Eliseo Gil batera zeudela Eusko Treneko babeslearen dei bat "existitu" zela Gili hondeaketako lan-erritmoei buruz: "Utz iezaiozu jokatzeari eta lor itzazu emaitzak". Zazpi hilabete geroago, 2005eko uztailean, dirudienez, salbuespenezko lehen grafitoak agertu ziren. Bigarren arreta dei bat bi urte geroago gertatu zen. Hain zuzen ere, 2006ko martxoaren 22an Eusko Trenek ezusteko bisita egin zuen, eta Julian Erasoren adierazpenaren arabera, Eliseo Gileri zera esan zion: 'Faktura ondo pasatzen duzu bakarrik, gaia birbideratu behar duzu'. Hilabete geroago, antza, 2006ko apirilean, euskarazko grafito apartak agertu ziren.

Azkenik, poliziak bermatu egin zuen piezen zaintza egokia egin dela -defentsek zalantzan jarri zutelako- 2011ko azaroan Ertzaintzak zeregin hori bere gain hartu zuenetik, eta ziurtatu zuen ez zela "pitzadurarik egon" aurreko zaintza-katean. Arabako Foru Aldundiaren aldetik, akusazio partikular gisa jarduten baitu, eta 7 urte eta 6 hilabete espetxe zigorra eskatu ditu Eliseo Gilentzat, eta 3 urte eta 9 hilabete espetxe zigorra Rubén Cerdánentzat.