GASTEIZ- Eliseo Gilek, kristautasunaren eta euskararen historia faltsutzeaz akusatutako hiru auzipetuetako batek, irmotasunez eutsi zion bere errugabetasunari atzo ospatutako lehen saioan. "Noski ez nituela grafiti horiek egin, uste dut ez direla frogatu, zientifikoki, haien faltsutasuna", adierazi zuen. Aldiz, beste akusatuetako batek, Óscar Escribanok, erruduna zela aitortu zuen eta urtebeteko kartzela-zigorra ezarri zioten saioaren hasieran.
Horrela hasi zen atzo Gasteizko Zigor Arloko 1. Epaitegian Eliseo Gilen, Óscar Escribano eta Rubén Cerdánen aurkako epaiketa, 2005ean eta 2006an Iruña Veleiako aztarnategian aurkitutako piezei buruzko grafitoen ustezko faltsifikazioagatik. Grafitoak historikotzat jo ziren bere garaian, besteak beste, III. mendera aurreratzen zutelako euskararen agerpena eta kristautasunaren sarrera, ordura arte ezagutzen zen lehen aztarna Donemiliagako glosak zirenean.
Eliseo Gilentzat Fiskaltzak bost urte eta erdiko kartzela zigorra eskatzen du, baina berak uneoro bere errugabetasunean tematu zen. Ildo berean, Gilek bere adierazpenean azpimarratu zuen hainbat adituk, tartean EHUko Ikasketa Klasikoetako katedradunek, piezak ikusi eta adierazpen "erabat positiboak" egin zituztela, edo, behintzat, ez zutela "inolako anormaltasunik" adierazi, nahiz eta, azkenean, "iritziz aldatu" zuten. Fiskaltzaren galderei erantzunez, Eliseo Gilek iritzi aldaketa hori "presio mediatikoaren" ondorio izan zitekeela aitortu zion. Aztarnategian arkeologia lanez arduratzen den Lurmen enpresako zuzendari ohiak ere xehetasunez azaldu zuen bere enpresatik egiten zuten eguneroko lana, xehetasun bakoitzaren berri emanez, akusatuaren arabera, Arabako Aldundiari.
"Txantxa" Epaiketa honetan, esan bezala, Óscar Escribano geologoa ere akusatuta zegoen. Hala ere, Fiskaltzarekin eta Arabako Aldundiarekin akordio batera iritsi zen eta aitortu zuen "txantxa" gisa idatzi zuela Veleia aurkitutako piezetako batean puntzoi batekin. Fiskaltzak aztarnategiko zuzendari ohiarentzat eskatu zuen kartzela zigor bera eskatu zuen harentzat, baina haren erruduntasuna aitortu eta akordio hori lortu ondoren, espetxean sartzea saihestuko du. "Pozik nago hasieratik esan nuena mantenduz akordio batera iritsi naizelako, nire bizitzarekin aurrera jarraitu ahal izateko prozesu luze eta gogor honi amaiera emateko", adierazi zuen.
Txantxa horri dagokionez, Gilek "zoritxarreko gertakaritzat" jo zuen, 2005ean gertatu zena. Zehaztu zutenez, Óscar Escribanok puntzoi bat hartu eta Veleia hitza idatzi zuen harrietako batean. Geologoek aurkitu zutenean poztu eta harritu egin ziren aurkikuntza horrekin; handik ordu batzuetara, ordea, txantxa bat izan zela aitortu zuen Óscar Escribanok. Eliseo Gilen arabera, horrek "sekulako zirrara" eragin zuen taldean. "Zoritxarrez, hasiberriarena egitea ohikoa da". Gertakari horren ondoren, Escribano "berehala" kaleratzeko asmoa izan zuen Gilek, baina, azkenean, "hor geratu zen gauza", adierazi zuen. Horren ostean, Gil, antza, harri batzuk faltsuak izan zitezkeela susmatzen hasi zen eta bere taldea bildu zuen, beste norbaitek txantxaren bat egin ote zuen argitzeko eta haren laguntzaileek, ordea, txantxarik ez zutela egin ziurtatu zuten. Hala ere, "bilera honek gauzak aldatu zituen gure harremanean", izan ere, "nire konfiantza galdu zuten", azaldu zuen Gilek. Arratsaldean Ruben Cerdanek ere deklaratu zuen. Akusatu horrek ziurtatu zuen ez dela fisikari nuklear faltsu bat, nahiz eta onartu zuen bere titulua ez dagoela homologatuta, eta egin zituen hiru txostenen helburua ez zela grafitoak datatzea, baizik eta frogatzea ez zirela faltsuak. Haren ustez, bere aurkako akusazioa "mendeku" baten ondorio da, ingurumen auzi batengatik udal batean zigor espediente bat ireki izanagatik.
Lehen saioa. Hamar urteko instrukzioaren ondoren, Iruña Veleia auziko epaiketaren lehen saioa egin zuten atzo, eta Óscar Escribano geologoak, ondare historikoari eta iruzurrari buruzko delitu bat egotzita auzipetuak, akordioa lortu zuen Fiskaltzarekin eta Arabako Aldundiarekin, eta horrek kartzela saihesteko aukera eman dio. Horrela, Óscar Escribano kondenatua izan zen leporatzen zitzaizkion gertakariengatik. Eliseo Gilek, berriz, errugabea zela defendatu zuen une oro, eta xehetasunez azaldu zuen bere taldean zuten lan egiteko modua.
